بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی - بازاریابی شبکه‌ای یا نتورک مارکتینگ بحث داغ چند سال اخیر جوانانی‌ست که سودای «ثروتمند شدن خودکار» را دارند. یعنی دو سه سالی کار کنند و تلاش کنند، بعد از آن تیمی که چیده‌اند برای آن‌ها درآمدزایی کند و خودشان بروند سراغ ماشین‌سواری و قایق‌سواری و مسافرت‌های لوکس‌شان!
در این مقاله چه می‌خوانیم؟
در این مقاله این موضوعات را بررسی می‌کنیم:
بازاریابی شبکه ای چیست؟ چگونه در بازاریابی شبکه ای موفق عمل کنیم؟ تفاوت بازاریابی شبکه ای با شرکت های هرمی ثروتمند شدن با بازاریابی شبکه ای، واقعیت یا توهم فروشی؟ قانونی بودن یا نبودن بازاریابی شبکه ای حکم شرعی بازاریابی شبکه ای با ما همراه باشید تا این موضوعات را بررسی کنیم:
بازاریابی شبکه ای 1) بازاریابی شبکه‌ای چیست؟
برای آشنایی با بازاریابی شبکه ای که یکی از تکنیک‌های بازاریابی به حساب می‌آید، به ترتیب به موارد زیر توجه کنید.
در بازاریابی شبکه ای، شما تعدادی از اجناس را از یک شرکت می‌خرید و به هر کس، در هر جا که می‌توانید می‌فروشید و بابت این فروش، پورسانت دریافت می‌کنید. تفاوت این روش با ویزیتوری معمولی که همه می‌شناسیم این است که شما می‌توانید چند نفری را (به عنوان زیرمجموعه) انتخاب کنید، تا آن‌ها هم تعدادی از محصولات آن شرکت را بفروشند. شما بابت فروش زیرمجموعه‌های خود، به صورت جداگانه پورسانت دریافت می‌کنید. در نتورک مارکتینگ هرچه زیرمجموعه‌های -فعال- بیشتری داشته باشید، بیشتر سود می‌کنید. بازاریابی شبکه ای ( Network Marketing ) یا بازاریابی چندسطحی نوعی بازاریابی مبتنی بر بازاریابی دهان به دهان می‌باشد.
به زبان ساده و عمومی، بازاریابی دهان به دهان روشی از فروش است که افراد، خودشان یک محصول را به یکدیگر توصیه می‌کنند (مقاله کامل بازاریابی دهان به دهان ). 2) چگونه در بازاریابی شبکه ای موفق عمل کنیم؟
برخی از اصلی‌ترین روش‌های موفقیت در بازاریابی شبکه ای را می‌توانید در این چند مورد جست و جو کنید:
کیفیت کالا: همان طور که گفتیم، نتورک مارکتینگ بر مبنای بازاریابی دهان به دهان است. یعنی فردی به خاطر کیفیت و یا یک ویژگی خاص یک محصول (یا یک برند)، آن محصول (یا برند) را به فرد (یا افراد) دور و بر خود معرفی می‌کند. خب اگر کیفیت محصولتان پایین است و یا به طور کلی هیچ خاصیت به خصوصی ندارد که مشتری را برای «پول دادن» و خرید کردن قانع کند، نمی‌توانید در بازاریابی شبکه ای موفق عمل کنید. توانایی مذاکره و فروش: باید مهارت‌های فروش را یاد بگیرید. باید بدانید که چطور با مشتری صحبت کنیم؟ باید بدانید که چطور باید با مشتری مذاکره کنیم؟ باید فنون مختلف بازاریابی حضوری را یاد بگیرید. توانایی تیم‌سازی و رهبری : گفتیم هر چه زیرمجموعه فعال بیشتری داشته باشید بیشتر سود می‌کنید (چون در ازای فروش آن‌ها هم پورسانت می‌گیرید). در بازاریابی شبکه ای باید توانایی این را داشته باشید که افراد زیادی را به گردتان بیاورید و در آن ها این انگیزه را ایجاد کنید که بهتر و بیشتر کار بکنند. توانایی رهبرسازی (!): همچنین باید این توانایی را داشته باشید که «رهبر» بسازید. یعنی زیرمجموعه‌هایی را تربیت کنید که خود بتوانند رهبری کنند، تیم جمع کنند، در تیم‌هایشان انگیزش ایجاد کنند، و خلاصه تیمی سخت کوش بسازند.
بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ 3) تفاوت بازاریابی شبکه ای با شرکت‌های هرمی
به نقل از دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، تفاوت این دو روش این است که در شرکت های هرمی هیچ کالا یا خدمات ملموسی خریداری نمی‌شود. اعضا باید در شرکت سرمایه‌گذاری کنند و متعهدند که افرادی را نیز به شرکت معرفی کنند و آن افراد نیز باید در شرکت سرمایه‌گذاری کنند.
اما در بازاریابی شبکه ای در اولویت اول، بازاریاب باید محصول خود را بفروشد و در اولویت دوم باید زیرمجموعه‌هایی را برای خودش پیدا کند که آن‌ها هم بتوانند بفروشند.
4) ثروتمند شدن با بازاریابی شبکه ای، واقعیت یا توهم؟
به آمار زیر (منقول از ویکی پدیا و اکونومیست ) دقت کنید:
شرکت Amway’s : در کشور انگلیس، تنها 10 درصد از بازاریاب‌های این شرکت بزرگ بازاریابی شبکه ای در ایالات متحده و جهان، توانسته‌اند درآمدی داشته باشند و از بین 33 هزار بازاریاب این شرکت، 0.3 درصد از بازاریاب‌ها درآمدی معادل با درآمد معمول و متوسط جامعه داشته‌اند. شرکت Mona Vie’s : فقط یک درصد از بازاریاب‌های این شرکت توانسته‌اند سود دریافت کنند (2007). بازاریابی شبکه ای در آمریکا: در سال 1998 درآمد سالانه‌ی بیش از 90 درصد از فروشندگان آمریکایی شاغل در شرکت‌های شبکه ای کمتر از سالانه 5 هزار دلار بود. رقمی بسیار کمتر از کمترین درآمد لازم برای امرار معاش در آمریکا. و… (از این دست آمارها را در گوگل جست و جو کنید بسیار است). درصد بسیار زیادی از افرادی که در بازاریابی شبکه ای فعال هستند درآمد پایینی دارند. حال ممکن است برخی از افراد اذعان کنند که خب این به دلیل تلاش ناکافی آن‌هاست، این طبیعی ست که عده‌ای که تلاش نمی‌کنند و به طبع آن موفق نمی‌شوند زیادند.
اما نکته اصلی این جاست که بسیاری از افراد هنگام جذب در شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای، به آن‌ها غیر مستقیم تلقین می‌شود که این روش، روشی‌ست که در آن می‌توانید بسیار ساده و سریع ثروتمند شوید (به نحوه کشیدن گراف‌ها توسط کسی که شما را پرزنت می‌کند توجه کنید. غیر مستقیم سعی می‌کند به شما بفهماند که میبینی؟ به همین سادگی می‌توانی ثروتمند شوی! و در پایان فقط به یک جمله اکتفا می‌کند که کار ساده‌ای نیستا! سخته).
نتورک مارکتینگ هدف از بیان این مطلب این است که هیچ ویژگی به خصوصی در بازاریابی شبکه ای وجود ندارد که این شغل را به یک شغل خاص و ویژه درآمدزا تبدیل کند. بسیاری از مشاغل می‌توانند پردرآمد باشند و با تلاش بسیار، نتیجه‌ای شگفت‌انگیز را برای شما رقم بزنند. این شمایید که باید اصولی، صبورانه و با تلاش و ممارست به کارتان ادامه دهید. از این قبیل صحبت‌ها که بازاریابی شبکه ای یک روش خاص و مرموز است و مثلا دولت‌ها نمی‌خواهد که همه آن را بشناسند (چون قرار نیست همه پول‌دار شوند!) و… صرفا یک توهم است.
آیا با تلاش و کوشش و… می‌توان موفق شد؟
محیط نتورک مارکتینگ پر است از جملاتی که انگیزشی هستند، جملاتی با مضمون:
تلاش کردن نتیجه‌بخش است. هیچ وقت ناامید نشو. هر کس بهت گفت موفق نمیشی بدون داره بهت حسادت می‌کنه. موفق شو و با لامبورگینی از جلوشون رد شو تا بسوزن. و… نفس بسیاری از این جملات درست است. بله با تلاش و کوشش و شکست‌ناپذیری می‌توان موفق شد. اما قبل از آن مسلما باید در مسیری درست گام برداریم. جوانب مختلف کاری که می‌خواهیم انجام دهیم را بسنجیم، بعد اقدام کنیم. از کاری که می‌خواهیم انجام دهیم مطمئن شویم، بعد تلاش و سخت کوشی و تسلیم نشدن و… را استارت بزنیم. « انتخاب یک شغل درست » نیز بخشی از این تلاش و کوشش و… است.
برخی از اصلی‌ترین انتقادهایی که به سیستم فعلی بازاریابی شبکه‌ای در ایران وارد است موارد زیر می‌باشد:
کیفیت کالاهایی که بسیاری از این شرکت‌ها ارائه می‌دهند، گاها فوق‌العاده پایین است. بنابراین کمتر می‌توان توقع داشت که این محصول به طور دائم و مستمر به فروش رود. مگر توسط خود بازاریاب و آن 30 نفر از دوستان و آشنایان اطراف او. تعداد بازاریاب‌ها از حدی که فراتر برود، بازاریاب‌های بخش متوسط رو به پایین هرم، عملا درآمد قابل توجهی نمی‌توانند داشته باشند و صرفا اندک فروشی می‌توانند بکنند و آن سود رویایی فقط می‌تواند عاید اعضای بالای هرم باشد (مسئله فروریزش هرم). وقتی که بررسی می‌کنید که در چه حالت می‌توانید با این سیستم ثروتمند شوید، می‌بینید که باید تیمی بزرگ و فعال را داشته باشید. یک هرم بزرگ که بیشتر اعضای آن فعال هستند و دائم در حال فروش هستند. و این، تنها حالتی است که شما می‌توانید موفق شوید.
برای داشتن چنین هرمی قطعا شما باید یکی از سخت‌کوش‌ترین و باهوش‌ترین افراد کشور باشید (بدون اغراق). و فقط 1 درصد از افراد در این سیستم‌ها می‌توانند چنین موفقیتی داشته باشند. در صورتی که در بسیاری از مشاغل دیگر هم همین است! شما اگر بسیار تلاش کنید و بسیار باهوش باشید می‌توانید جزو 1 درصد ثروتمند در آن زمینه باشید. با این تفاوت که اگر تلاش کردید و جزو آن یک درصد نشدید، کماکان به جایگاه شغلی و درآمدی بالایی در آن شغل رسیده‌اید. 5) بازاریابی شبکه ای از نظر قانونی

وارد وب‌سایت شرکت شوید و نماد رو به رو را بررسی کنید. اگر سبز بود یعنی مجاز به فعالیت است، اگر زرد بود یعنی «مجاز به فعالیت و فرصت یک‌ماهه برای رفع ایراد دارد» و در پایان اگر قرمز بود یعنی موقتا به مدت 6 ماه تعلیق شده است.
هر از گاهی برخی از این شرکت‌ها تعلیق می‌شوند و دوباره باز می‌شوند. در مورد مجاز بودن فعالیت این نوع شرکت‌ها همواره در بین مسئولان تردیدهایی وجود دارد، اما هم‌اکنون نمی‌توان به صورت قطعی گفت که شرکت‌های بازاریابی شبکه ای، بدون مجوز یا غیر قانونی هستند.
6) حکم شرعی بازاریابی شبکه ای
وقتی به استفتاء از چند مرجع تقلید بزرگ می‌پردازیم، پاسخ‌های زیر را خواهیم شنید:
آیت الله خامنه‌ای: اینگونه معامله وجه شرعی ندارد. آیت الله سیستانی: اگر به صورت زنجیره‌ای و هرمی ادامه یابد محل اشکال است. آیت الله مکارم: تنها در صورتی که بازاریابی به صورت شبکه ای و زیر مجموعه‌ای نباشد و سود حاصله فقط به بازاریاب اول تعلق گیرد اشکالی ندارد و غیر آن اشکال دارد. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله « حکم شرعی بازاریابی شبکه ای » مراجعه کنید.