سیاست و بازاریابی - مدیریت پروژه موفق ترکیبی از علم و هنر است و تلاش می­کند که منابع موجود را همراه با محدودیت­هایی در زمان، هزینه و کیفیت کنترل نماید. از آنجایی که پروژه اصولا منحصر بفرد است بنابراین یک استاندارد منطقی جهت برنامه­ ریزی پروژه­ ها موجود نیست. در نتیجه برای مدیر پروژه تصمیم­ گیری در مثلثی متشکل از زمان، هزینه و کیفیت (مانند شکل زیر) ممکن است بسیار دشوار باشد.
شکل 1: مثلث مدیریت پروژه
مثلث زمان- هزینه- کیفیت (مثلث پروژه) یک ترکیب جادویی است که پیوسته توسط مدیر پروژه در طول عمر پروژه دنبال می­ شود. چنانچه پروژه بصورت یکنواخت و بر اساس برنامه زمانبندی ادامه بیابد، ممکن است نیازی به تحلیل موازنه مثلث پروژه نباشد ولی متاسفانه این شرایط بندرت پیش می­آید.
موازنه­ ها در شکل 2 توضیح داده شده­ اند، بطوریکه ΔS نشان­ دهنده میزان انحراف از تخمین اولیه است. زمان و هزینه معمولا از تخمین اولیه تجاوز می­ کنند در حالیکه کیفیت معمولا کمتر از تخمین اولیه­ اش است. هیچ دو پروژه­ای دقیقا شبیه هم نیستند و تحلیل موازنه یک کار همیشگی در طول پروژه و پیوسته متاثر از شرایط داخلی و خارجی آن است. مدیران باتجربه از قبل این موازنه­ ها را تعیین می­ کنند و آنها را جزو فرآیندهای همیشگی مدیریت پروژه می­ پندارند.

شکل 2: مدیریت پروژه با تحلیل موازنه ها
موازنه­ ها همیشه بر اساس محدودیت­های پروژه هستند. جدول زیر، ترکیب­های مختلف از محدودیت­هایی را که معمولا وجود دارند را نشان می­دهد. اکثر تحلیل موازنه­ هایی که مدیران پروژه با آنها روبروی هستند در دسته­ های A و B قرار می­گیرند. برای مثال دسته A-3، بیشتر نمایانگر پروژه­ ها تحقیق و توسعه (R&D) است. زیرا کیفیت این نوع پروژه­ ها معمولا از قبل مشخص است در حالیکه زمان و هزینه انجام این پروژه­ ها می­تواند به ترتیب فراتر از برنامه زمانبندی و بودجه انجام پروژه باشد. تعیین اینکه کدامیک از اضلاع مثلث پروژه قربانی شود بستگی به گزینه­ های موجود دارد. اگر هیچ گزینه­ ای برای توسعه محصول وجود نداشته باشد و کاربرد فعلی آن هم زیاد باشد، زمان و هزینه موازنه می­ شوند.

بیشتر پروژه­ های تجهیزات سرمایه­ ای در دسته­ های A-1 یا B-2 قرار می­گیرند. زیرا در این نوع پروژه­ ها زمان یک عنصر حیاتی است. هر چه قیمت تجهیزات زودتر به تولید تبدیل شود، بازگشت سرمایه سریعتر اتفاق می­ افتد. اغلب محدودیتی در کیفیت نیز وجود دارد که میزان سود حاصل از تولید را مشخص می­ کند. اگر سود بالقوه تعیین شده برای پروژه زیاد باشد، هزینه می­توان متغیر باشد یعنی همان شرایطی که در پروژه­ های دسته B-2 وجود دارد.
پروژه­ های شرکتهای مشاوره ­ای معمولا جزو دسته B-1 هستند. در دسته C، تحلیل موازنه مثلث پروژه بر اساس انتخاب معیارها و محدودیت­ها انجام خواهد شد. اگر هر سه عنصر ثابت باشد (دسته C-1)، دیگر هیچ جایی برای موازنه باقی نمی­ ماند و اگر تمامی عناصر متغیر باشد (دسته C-2)، آنگاه هیچ محدودیتی وجود نداشته، بنابراین هیچ موازنه­ ای هم نخواهیم داشت.
عوامل زیادی در تصمیم­ گیری درباره اینکه کدامیک از عناصر مثلث پروژه به نفع بقیه قربانی شوند وجود دارد. البته باید توجه داشت که همیشه صرف نظر کردن از یک از عناصر بدون تاثیر بر روی دو عنصر دیگر امکان­ پذیر نیست. برای مثال، کاهش زمان می­ تواند اثرات زیادی بر کیفیت و هزینه بگذارد. مجموعه­ای از مهمترین عوامل درونی و بیرونی پروژه که بر جهت دادن به تحلیل موازنه­ ها تاثیرگذار هستند، در شکل زیر مشاهده می­ کنید:

این مطلب توسط آقای محمدرضا حسین زاده نوشته شده است.

دانلود این مطلب از کتابخانه پایگاه اطلاع رسانی صنعت
منابع زیر در نگارش این مطلب موثر بوده ­اند:
کتاب انگلیسی:
PMBOK
Project Management: A Systems Approach to Planning, Scheduling, and Controlling, 8 th Edition by Harold Kerzner