بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی - شهر: توسعه حمل و نقل فعال (پیاده روی و دوچرخه سواری) راهکاری نوین در شهرهای دنیا شناخته می‌شود. توسعه شهرها با رویکرد حمل و نقل فعال، باز طراحی خیابان‌های شهری با رویکرد خیابان زندگی (Livable Street) و خیابان سلامت (Healthy Street) مفاهیمی جدید در دنیا هستند.

به گزارش شهر ، مهدی حسن‌زاده، مشاور توسعه دوچرخه سواری و پیاده مداری در کشور در وبینار «توسعه پایدار حمل و نقل فعال با توجه به نقش پیاده روی و اثرات آن بر سلامت شهروندان» با بیان اینکه حمل و نقل به دو شیوه فعال و غیرفعال انجام می‌شود، توضیح داد: برای مثال حمل و نقل فعال شامل پیاده روی، دوچرخه سواری و اسکوتر است؛ حمل و نقل غیر فعال شامل اتوبوس، مترو، خودروی شخصی و تاکسی است. هر نوع حمل و نقلی که به واسطه آن نوعی فعالیت توسط فرد صورت گیرد، حمل و نقل فعال (Active Transport) نامیده می‌شود. همچنین هر رشدی که مبنای آن استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر باشد و آلاینده‌های کربن تولید نشود، پایداری گفته می‌شود.
او در ادامه بیان کرد: زمانی‌که از شیوه‌های حمل و نقل فعال (دوچرخه و پیاده) برای جابجایی استفاده می‌شود، انرژی این جابجایی را عضلات و اندام انسان تأمین می‌کنند. این شیوه حمل و نقلی در سراسر جهان درحال توسعه، تبلیغ و تشویق است.
حسن زاده درباره تعریف خیابان سلامت و تندرستی (Healthy Street)، بیان کرد: شهرها به دنبال خیابان‌هایی هستند که به تنهایی سلامتی شهروندان را تضمین ‌کند. این تضمین یعنی به‌جای استفاده از خودروی شخصی به صورت پیاده یا دوچرخه تردد شود. این نوع خیابان که شهروندان را به استفاده از حمل و نقل فعال ترغیب می‌کند و میزان فضای سبز در آن قابل توجه است، خیابان تندرستی نامیده می‌شود.
اولویت جابه‌جایی حملی و نقلی با پیاده روی است
مشاور توسعه دوچرخه سواری و پیاده مداری در کشور با بیان اینکه استانداردهای جهانی و انجمن‌های معتبرجهانی اولویت جابجایی از لحاظ پایداری را به ترتیب پیاده روی، دوچرخه سواری، حمل و نقل عمومی و حمل و نقل شخصی می‌دانند، افزود: بنابراین اولویت با حمل و نقل پیاده است. اما اینکه چرا در ایران دوچرخه سواری بیشتر از پیاده روی اولویت قرار دارد، می‌تواند حضور بیشتر فعالان دوچرخه سواری نسبت به پیاده روی باشد.
او ضمن اشاره به اینکه پیاده روی در ذهن عامه شهروندان، مدیران شهری و دیگر مسئولان به عنوان یک مد حمل و نقلی شناخته نمی‌شود، بیان کرد: این درحالی است که پیاده روی دو بُعد دارد. یک؛ ورزش و دو؛ شیوه استاندارد و رسمی مناسب حمل و نقلی. بعد دوم پیاده روی در ایران به خوبی تبیین نشده است.
حسن زاده با تأکید بر اینکه 25 تا 30 درصد جابجایی‌های روزانه در شهرهای مختلف جهان به صورت پیاده انجام می‌شود، گفت: اما این سهم در ایران کمتر است و سهم خودروی شخصی برابر با 50 درصد اعلام شده است. سراسر جهان برای حرکت به سمت انرژی‌های پایدار و حمل و نقل پاک، اقداماتی در جهت کاهش سهم خودروی شخصی و افزایش سهم حمل و نقل پاک انجام داده است. پیاده روی و دوچرخه سواری در کنار بُعد سلامتی از منظر اقتصادی نیز یک سود چند منظوره است.
او درباره تغییر رفتار شهروندان نسبت به انواع حمل و نقل در شرایط کرونا، توضیح داد: سراسر جهان از فرصت پاندمی کرونا و تغییری که رخ داد، بهره بردند و همچنان می‌برند. برای اینکه فاصله اجتماعی رعایت شود، مطلوبیت حمل و نقل عمومی به علت عدم رعایت فاصله گذاری اجتماعی کاهش پیدا کرد. کاهش سهم حمل و نقل عمومی باید به سهم خودروی شخصی یا دوچرخه و پیاده روی اضافه می‌شد. بیشتر کشورها تصمیم گرفتند که این سهم به دوچرخه و پیاده روی اضافه شود و حتی محدودیت‌هایی برای استفاده از خودروی شخصی ایجاد کنند چرا که تصمیم داشتند شهروندان از این فرصت پیش آمده استفاده کنند و سهم دوچرخه و پیاده روی را افزایش دهند؛ عرض خیابان‌های مرکزی شهرها کاهش یافت و به مسیر دوچرخه و پیاده اضافه شد.
مشاور توسعه دوچرخه سواری و پیاده مداری در کشور در ادامه افزود: در کشوری نظیر ایران اتفاق بالعکسی رخ داد و سهم حمل و نقل عمومی در پایتخت به سمت سهم خودروی شخصی اضافه شد. سراسر جهان با کاهش حمل و نقل عمومی، محدودیت استفاده از خودروهای شخصی را بیشتر کرد. میزان سهم استفاده از دوچرخه در تعدادی از شهرهای جهان در شش ماه گذشته دوبرابر شده است. این فرصت همچنان در ایران به غنیمت شمرده نشده است.
80 درصد سفرهای روزانه در ایران کمتر از 5 کیلومتر
او درباره مهم‌ترین مانع برای توسعه حمل و نقل فعال، گفت: هنوز نگرش سنتی سیاست‌گذاران و مدیران شهری روی روان سازی ترافیک خودروها است. 80 تا 90 درصد سفرها در بیشتر شهرهای ایران به جز تهران کمتر از 5 کیلومتر است. یعنی می‌توان 80 تا 90 درصد سفرهای درون شهری ایران را هدف گذاری کرد و به سمت حمل و نقل فعال یعنی دوچرخه سواری و پیاده روی سوق داد. سفرهای کمتر از یک کیلومتر به صورت پیاده و یک کیلومتر تا 5 کیلومتر را می‌توان با دوچرخه انجام داد.
به گفته حسن زاده؛ زیرساخت‌های استاندارد دوچرخه سواری در شهر قزوین، اصفهان و مشهد نسبت به دیگر شهرهای ایران خوب ساخته و طراحی شده است. اما هنوز ترویج پیاده مداری در شهرهای ایران اولویت نیست. ساخت پیاده راه‌ها در تهران طی دو سال گذشته افزایش قابل توجهی داشته است. هسته‌ مرکزی شهرها در کشورهای پیشرفته جهان به پیاده روی اختصاص داده می‌شود و اولویت عابران پیاده هستند.
مشاور توسعه دوچرخه سواری و پیاده مداری در کشور درباره بُعد سلامتی حمل و نقل فعال بیان کرد: اگر شخصی فعالیت روزانه خود را به صورت حمل و نقل فعال (دوچرخه سواری و پیاده روی) انجام دهد، 35 درصد کمتر به دیابت نوع 2، 20 تا 35 درصد کمتر به بیماری‌های قلبی، 20 تا 35 درصد کمتر در معرض مرگ، 20 تا 30 درصد کمتر دچار استرس، 20 تا 30 درصد کمتر آلزایمر و 20 تا 50 درصد کمتر به انواع سرطان مبتلاء می‌شود.
او با تأکید براینکه توسعه دوچرخه سواری و پیاده مداری تنها به شهرداری‌ها مربوط نمی‌شود، افزود: بلکه یک اقدام فرابخشی است که دستگاه‌هایی چون وزارت بهداشت، وزارت ورزش، آموزش و پرورش، سازمان‌های مردم نهاد، فدراسیون‌های دوچرخه سواری و ... باید در توسعه آن نقش داشته باشند. هنوز ضعف قوانین ایران در زمینه دوچرخه و عابر پیاده مشهود است. همچنان مشخص نیست که آیا دوچرخه یک وسیله نقلیه بشمار می‌رود یا خیر.
حسن زاده درباره افزایش مطلوبیت پیاده مداری و دوچرخه سواری، بیان کرد: این موضوع شامل پنج عامل است که اگر در شهرها رعایت شود، توسعه حمل و نقل فعال رخ می‌دهد. این پنج عامل شامل پیوستگی مسیر، جذابیت و زیبایی بصری مسیر، ایمنی مسیر، راحتی مسیر، مستقیم بودن مسیر است.
مشاور توسعه دوچرخه سواری و پیاده مداری در کشور در پایان، داشتن خودرو را حق هر شهروندی دانست و گفت: همه شهروندان حق دارند که یک خودرو داشته باشند تا در مسیرهای طولانی و سفرهای بیرون از شهر از آن استفاده کنند. اما استفاده از خودرو در معابر شهری یک امتیاز است که شهرداری‌ها می‌توانند این امتیاز را محدود کنند.
خبرنگار: ملیکا هاشمی