بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی -

**از دیروز (21 مهرماه) که خبر کشف میدان گازی جدیدی در کشور با نام «ارم» اعلام شد، فارغ از اطلاع‌رسانی گسترده، برخی نگاه‎های گاه بی‎تفاوت نسبت به این کشف توجهم را جلب کرده است که اغلب هم در این تک‎جمله نمود پیدا می‎کند «فقط به اندازه یک فاز پارس جنوبی است». شاید به همین خاطر بود که معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران پس از اعلام خبر کشف این میدان گازی گفت: «متاسفانه یا خوشبختانه، چون میدان مشترک پارس جنوبی را به عنوان بزرگترین میدان گازی جهان در اختیار داریم، کشف‌های دیگر خیلی به چشم‌‎مان نمی‌آید؛ در حالی‎که اگر این مقدار گاز در کشورهای دیگر کشف شود بسیار جدی گرفته خواهد شد».
**اما آیا میزان گاز کشف شده در میدان «ارم»، عدد و رقمی است که بتوان از کنار آن بی‎تفاوت گذشت؟ بر اساس محاسبات انجام شده، حجم گاز درجای این میدان بالغ بر 19 تریلیون فوت مکعب است که بیش از 13 تریلیون فوت مکعب آن قابل برداشت است. شرکت ملی نفت ایران در اینفوگرافیکی، این حجم گاز را معادل‎سازی کرده که بر مبنای آن، این گاز (بدون احتساب میعانات) با تولید گاز از یک فاز استاندارد پارس جنوبی به مدت 42 سال، با گاز مصرفی استان تهران به مدت 16 سال، با گاز مصرفی کشورهای اتریش، مجارستان و رومانی به مدت یکسال و با یک‎سوم گاز مصرفی اسپانیا به مدت 40 سال برابری می‎کند. گاز ارم، شیرین و مرغوب است.
**بد نیست نگاهی اجمالی هم به مسیر طی شده برای کشف این میدان داشته باشیم. در ناحیه ارم، احتمال وجود ذخایر غنی هیدروکربوری پس از چند سال فعالیت کارشناسان مدیریت اکتشاف تایید شد و بعد، مراحل متعددی از پروژه‌های لرزه‌نگاری و ثقل و مغناطیس‌سنجی گرفته تا ساخت جاده دسترسی در دستور کار قرار گرفت. عملیات حفاری در این منطقه 9 ماه به طول انجامید تا دست آخر در عمق حدود چهار هزار متری و پس از دریافت و تفسیر نمودارهای پتروفیزیکی و انجام لایه‌آزمایی، وجود گاز طبیعی در سازندهای مخزنی کنگان و دالان اثبات شد. ارزش این حجم کار را کارکنانی که مدت‎ها در این ناحیه مشغول به کار بودند بهتر از هر کسی می‎دانند. مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران در آستانه اعلام کشف، در اینستاگرام خود تصویری از «ارم» به اشتراک گذاشت و نوشت: «حس این لحظه که پس از یکسال تلاش همراه با دلهره و اضطراب نتیجه کار را می‎بینی، حس عجیبی است که قابل وصف نیست».
**اما نگارنده بیش از آنکه به دنبال توصیف ارزشمندیِ کشف جدید گازی باشد، به دنبال چراییِ این نوع نگاهِ بعضا بی‎تفاوت به سرمایه‎های کشور است؛ نگاهی که سبب می‎شود به جای آنکه بگوییم «معادل یــــــک فاز پارس جنوبی است»، می‎گوییم «فقط معادل یک فاز است». نگاهی که گاهی سبب می‎شود افزایش چند هزار بشکه‎ای تولید نفت یک میدان به چشم‎مان نیاید. نگاهی که نتیجه‎اش آن است انتظار نداشته باشیم در مراسم امضای قراردادهایی با ارزش کمتر از چند میلیون یورو، وزیر نفت‎مان را ببینیم و... .
**این نگاهِ مختص نفت و گاز هم نیست و می‎توان نمودِ آن را در بسیاری از بخش‎ها دید. برای نمونه، درس نگرفتن از تجربه حساب ذخیره ارزی در روند برداشت از صندوق توسعه ملی، کوبیدن بر طبل توسعه بخش خصوصی و همچنان تاختن بر اسب دولت، مصرف بی محابای انرژی و یا بهتر بگویم، بی‎عملی دولت‎ها در مسیر اصلاح الگوی مصرف انرژی، شاید همه و همه از همین نگاه‎ نشات می‎گیرد. رکوردزنی مصرف برق، قرار گرفتن در فهرست کشورهای دارای تنش آبی، همراهی پابه‎پای مصرف با تولید فزاینده گاز، مصرف شاهانه بنزین، همه پیش از اینکه ناشی از نوع مصرف مردم باشد، نشات‎گرفته از سیاست‎گذاری‎های غلط در حوزه انرژی و شاید نتیجه امید واهی متولیان امر به گذران نسل‎ها با اتکا به منابعی است که آن را ناتمام تصور کرده اند. و سرانجام، شاید در فرآیندی که سبب شده گمان کنیم اقتصاد کشور این همه بی‎تفاوتی را تاب می‎آورد و همیشه به قدر بخور و نمیری برای فرداهایمان باقی می‎ماند، این نوع نگاه سهم قابل توجهی داشته باشد.
**سال 93 وقتی با توجه به مشارکت شرکت ملی نفت ایران با شرکت بریتیش پترولیوم در میدان «رام» (Rhum)، از رکن‎الدین جوادی، مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت ایران درباره مقدار تولید روزانه این میدان پرسیدم و «حدود 200 میلیون فوت مکعب» را در پاسخ شنیدم، گفتم «پس رقم زیادی هم نیست»؛ جوادی پاسخی داد که هنوز کلمه به کلمه آن را در خاطر دارم: «200 میلیون فوت مکعب برای ما رقم زیادی نیست. ما به "پسر حاجی بودن" عادت کرده‎ایم »...
توضیح: بخشی از بی‎تفاوتی‎ها نسبت به اخبار اعلام کشف بدون در نظر گرفتن قدر و اندازه میدان‎ها، مبتنی بر این دیدگاه است که کشف ذخایر هیدروکربوری تا مادامی‎که برای استحصال و بهره‎مندی از عواید آن برنامه‎ریزی صحیح با قابلیت اجرا صورت نگیرد، به خودی خود مزیت تلقی نمی‎شود؛ دیدگاهی که نادرست نیست و در جای خود قابل بحث است.
هانیه موحد