سیاست و بازاریابی - بلک فرایدی (جمعه سیاه) روزی مخصوص فرهنگ آمریکایی محسوب میشود که در سالهای اخیر، تحتتأثیر جهانیسازی و تجارت الکترونیک قرار گرفته است.
بلک فرایدی یا جمعه سیاه هرساله به یک روز پس از تاریخ جشن شکرگزاری در ایالات متحده گفته میشود. جشن شکرگزاری یا روز شکرگزاری خود جشن و تعطیلاتی رسمی در ایالات متحده است که در آخرین پنجشنبهی ماه نوامبر برگزار میشود؛ درنتیجه، تاریخ بلک فرایدی یا روز شکرگزاری هرسال با سال قبل تفاوت دارد. بهعنوان مثال، تاریخ روز شکرگزاری در سالهای 2019 تا 2022، بهترتیب 29، 27، 26 و 25 نوامبر است. تاریخ بلک فرایدی 2020 در ایران، 7 آذر 1399 خواهد بود. اولین روز پس از جشن شکرگزاری، در فرهنگ آمریکایی بهعنوان روز شروع فصل خرید کریسمس شناخته میشود. این فرهنگ از سال 1952 شروع شد؛ اما استفاده از نام بلک فرایدی برای روز مذکور از دهههای اخیر بهشهرت رسید. در روز جمعه سیاه، بسیاری از فروشگاهها در سرتاسر ایالات متحده محصولات و کالاهای خود را با تخفیفهای بسیار زیاد میفروشند و زودتر از روزهای عادی فروشگاه را باز میکنند و حتی برخی اوقات، فروشگاهها از ساعتهای پایانی روز شکرگزاری آمادهی خدمترسانی به مشتریان هستند. همین فرایندها و تمایل شدید مردم به خرید در بلک فرایدی باعث شد برخی از ایالتهای آمریکا همچون کالیفرنیا، روز پس از شکرگزاری را هم به فهرست تعطیلات رسمی خود اضافه کنند. تاریخچهی بلک فرایدی
سابقهی جمعه سیاه یا به تعریفی بزرگترین روز حراج در دنیا، به قرن بیستم بازمیگردد؛ ولی اصطلاح Black Friday به قرن نوزدهم میرسد. کلمهی «سیاه» در اغلب فرهنگها برای شرح مصیبت و بلا استفاده میشود. در فرهنگ آمریکایی نیز، این اصطلاح برای روزهایی استفاده میشود که مصیبتهای عمومی رخ داده بودند. اولینبار در سال 1869، اصطلاح جمعه سیاه برای روزی بهکار رفت که بازار طلا در ایالات متحده بهدلیل سوءاستفادهی چند معاملهگر، با نگرانی و ترس شدید سرمایهگذاران روبهرو شد.
در دهههای بعدی، بهمرور استفاده از اصطلاح بلک فرایدی بهعنوان شلوغترین روز فروش در ایالات متحده افزایش یافت. رسانههای باسابقهای همچون نیویورکتایمز و فیلادلفیااینکوایر، در دهههای 1970 و 1980 شهرت بلک فرایدی را افزایش دادند. در سالهای ابتدایی دههی 1980، فروشندگان تعریف و توجیه جالبی برای جمعه سیاه ارائه کردند. آنها ادعا میکردند در طول سال، از ژانویه تا نوامبر، در ضرر مالی فعالیت میکنند و گزارش آنها همیشه با خسارت همراه است و اولین روز فصل خرید کریسمس، برای آنها حکم شروع دوران سود را دارد. ممیزان مالیاتی و حسابرسان از رنگ قرمز برای نشاندادن ضرر مالی فروشنده و رنگ سیاه برای نشاندادن سود استفاده میکردند. درنتیجه، جمعه سیاه همان روزی بود که رنگ گزارش درآمدی فروشگاهها از قرمز به سیاه تغییر میکرد. تاریخچهی جمعه سیاه در فرهنگ ایالات متحده به رژهی بابانوئل (Santa Claus Paade) هم مربوط میشود. آمریکاییها برای جشنگرفتن روز شکرگزاری، رژههایی هم برگزار میکنند که بابانوئل در انتهای رژه حرکت میکند. این حرکت یعنی بابانوئل بهزودی میآید و آمادهشدن آمریکاییها برای مهمترین تعطیلات پس از روز شکرگزاری را نشان میدهد. در قرنهای نوزدهم و بیستم، فروشگاههای بزرگی در آمریکا و کانادا از رژههای بابانوئل برای تبلیغات و بازاریابی استفاده میکردند و بهنوعی پشتیبان مالی رژه هم بودند. بههرحال، این روند بهمرور ادامه پیدا کرد تا اینکه اولین روز پس از جشن شکرگزاری، بهعنوان اولین روز فصل خرید در آمریکایشمالی شهرت یافت.
در سالهای اخیر، تجارت الکترونیک و در صدر فعالان آن آمازون، نقش مهمی در توسعهی فرهنگ جمعه سیاه ایفا کردهاند. تخفیفهای باورنکردنی فروشگاههای آنلاین برای اجناسشان، بهمرور خرید در جمعه سیاه را به فرهنگی بینالمللی هم تبدیل کرد. این تأثیر و نفوذ فرهنگی بهحدی شد که خرید در جمعه سیاه آمریکایی به ایران هم رسید و در سالهای اخیر، شاهد برگزاری جمعه سیاه در فروشگاههای اینترنتی ایران نیز هستیم. علاوهبر ایالات متحده، کشورهایی همچون کانادا، بریتانیا، مکزیک، رومانی، هند، فرانسه، آلمان، سوئیس، استرالیا و نیوزیلند با رویدادهای جمعه سیاه بزرگ شناخته میشوند. در این کشورها، مراسم ویژهای برای جمعه سیاه برگزار میشود و خرید تخفیفدار به فروشگاههای آنلاین محدود نیست؛ هرچند بسیاری از کاربران در کشورهای مذکور نیز امروزه خرید آنلاین در سرویسهایی همچون آمازون و والمارت و دیگران را ترجیح میدهند.
امکان خرید از فروشگاههای بینالمللی همچون آمازون در ایران در سالهای اخیر با وجود فشارها و تحریمها کمی آسانتر شده است. بههمیندلیل، کاربران در سالهای گذشته بهدنبال تاریخ بلک فرایدی در ایران بودند تا ازطریق همین راههای واسط یا دوستان و آشنایان ساکن در کشورهای دیگر، خریدهای تخفیفدار خود را انجام دهند. همین روند باعث شد فروشگاههای آنلاین ایرانی نیز بهمرور برنامههایی برای فروش تخفیفدار به کاربران داخلی اجرا کنند که تجربههایی همراه با شکست و موفقیت بههمراه داشت. فروشگاه اینترنتی بامیلو اولینبار رویدادی موسوم به «حراجمعه» را در ایران برگزار کرد تا همزمان با بلک فرایدی آمریکا، محصولات خود را با تخفیف بیشتر به کاربران بفروشد. کمی بعد هم دیجیکالا با «جمعه به خرید» به این مسیر اضافه شد و رویکردی مشابه را در پیش گرفت. دیجیکالا البته نسخهی داخلی دیگری از بلک فرایدی را هم با عنوان «یلدای شگفتانگیز» برگزار میکند. استقبال فروشگاههای آنلاین از جمعه سیاه باعث شد در سالهای ابتدایی دههی 2000، اصطلاحی بهنام «دوشنبه سایبری» یا Cyber Monday متولد شود. خردهفروشان در سرتاسر آمریکا متوجه شدند بسیاری از خریداران بهدلیل شلوغی روز جمعه سیاه ترجیح میدهند در اولین دوشنبه پس از روز شکرگزاری، خریدهای تخفیفدار خود را آنلاین انجام دهند. افزایش فروش آنلاین در این روز سالبهسال افزایش یافت و در سال 2010، رکورد فروش در دوشنبه پس از شکرگزاری به نزدیکی بلک فرایدی رسید. اصطلاح دوشنبه سایبری نیز در همان دوران بهمرور بهشهرت رسیده بود. در سالهای بعدی، حتی فروش سایبر ماندی در برخی موارد بیشتر از بلک فرایدی شد.
آمار فروش جمعه سیاه در ایالات متحده در سالهای اخیر نشاندهندهی اوجگیری خرید در این روز بوده است. جمعه سیاه از چند سال پیش بهعنوان پرفروشترین روز برای خردهفروشان آفلاین و آنلاین آمریکایی شناخته میشود. بهعنوان مثال، آمار سال 2017 بلک فرایدی مجموع خرید کاربران را 58/3 میلیارد دلار بیان میکند که بهمعنای 335/47 دلار خرید برای هر کاربر است. آمارهایی که هرساله از خرید آمریکاییها در بلک فرایدی منتشر میشود، آن را با عوامل جالبی مقایسه میکند. بهعنوان مثال، تعداد مشتریان والمارت در بلک فرایدی از تعداد کل بازدیدکنندگان از دیزنیلند در یک روز بیشتر میشود. فروش آنلاین نیز هرساله رکوردشکنی میکند و سیستم مدیریت زیرساخت فروشگاههای آنلاین هرسال برای پاسخ به نیاز شدید به بهینهسازی مجبور میشود. تعداد افرادی که در بلک فرایدی زخمی میشوند یا فوت میکنند، آمار جالبی دارد و برخی آمارها تعداد آنها را از افرادی بیشتر گزارش میکنند که هرساله براثر حملهی کوسه در آمریکا جان خود را از دست میدهند. مقالههای مرتبط:
بلک فرایدی، مهمانی هیجانانگیز از غرب خرید ازطریق موبایل در جمعه سیاه و روز شکرگزاری 2016 در آمریکا رکوردشکنی کرد
یکی از نکات جالب دربارهی جمعه سیاه که از استقبال بینظیر مردم نشئت میگیرد، نارضایتی کارمندان در خردهفروشیها است. فروشگاههای کوچکوبزرگ بهمنظور آمادهشدن برای فروش عظیم جمعه سیاه نیاز دارند کارمندانشان یک روز قبل یعنی در روز شکرگزاری در محل فروشگاه حضور داشته باشند. آمریکاییها روز شکرگزاری را روزی بسیار مهم در فرهنگ خود میدانند و هیچکس از کارکردن در روز شکرگزاری رضایت ندارد. بههرحال، الزام کارگران و کارمندان برای کارکردن در آن روز باعث شد در رخدادهای گوناگون، آنها اعتراضهای گستردهای را ازطریق اتحادیههای کارگری مطرح کنند. دراینمیان، بسیاری از فروشگاهها نیز از خسارتهای واردشده بهخاطر هجوم مردم در روز جمعه سیاه شکایت میکنند و حتی در این روز تعطیل هستند. شاید در نگاه اول تصور کنیم فروش کالاهای سرگرمی در جمعه سیاه بیش از تمامی دستههای دیگر باشد. اگرچه سهم عمدهای از کاربران در این روز بهدنبال تخفیف بیشتر برای خرید تجهیزات الکترونیک و سرگرمی مانند تلویزیون و کنسول بازی هستند، فروش کالاهای ارزانقیمت و ملزومات منزل، هرساله در این روز رکوردشکنی میکند. حتی والمارت در یکی از آمارهای خود پیژامه و انواع لباس راحتی را پرفروشترین دستهی کالایی در جمعه سیاه بیان کرده بود. جمعه سیاه یا بلک فرایدی یا هر نام دیگری که برای آن انتخاب کنید، متعلق به فرهنگ ایالات متحده است و ابزارهای جهانیسازی و رشد فناوری باعث شد این فرهنگ بهمرور به کل جهان صادر شود. امروزه، اکثر مردم در سرتاسر جهان منتظر روز حمعه سیاه میمانند و حتی بدون همذاتپنداری با فرهنگ تعطیلات شکرگزاری و کریسمس، تنها بهدنبال تخفیف بیشتر برای خریدهای خود هستند؛ روندی که باردیگر تأثیر مصرفگرایی را بر جهتگیری فرهنگ مردم نشان میدهد.
http://www.PoliticalMarketing.ir/fa/News/132365/بلک-فرایدی-یا-جمعه-سیاه-چه-روزی-است؟