بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی - استرس
•استرس های روانی چه تاثیری بر روند کاری کارکنان دارد ؟
مقدمه :
جنگ بعضی را به سمت خدایان ، بعضی را به سمت بشریت ، بعضی را به سمت بردگی و بندگی و بعضی را به سوی آزادگی هدایت می کند. (هراکلیس) هرچیزی که مادی باشد قطعا قابل اندازه گیری نیست. (آلبرت انیشتین) (اصل عدم قطعیت) در دهه های اخیر ، رقابت روبه رشدی در مقیاس جهانی ، ما بین مذاهب، ملتها و بنگاههای اقتصادی کسب و کار بوجود آمده است . جهانی شدن بزرگترین دغدغه زمان ماست و دست بشر را برای ابداعات و خلاقیتهای بشری آزاد می گذارد. برای پیشقدم بودن و باقی ماندن در صحنه تجارت و رقابت لازم است با تقاضاهای گوناگون مشتری و بازار سازگار بود. ظاهرا بنظر می رسد باید بین رشد اقتصادی و سود و نفع تجاری و یا خارج شدن از صحنه فعالیت اقتصادی یکی را انتخاب نمود. انتخاب اول یعنی رشد و بقای اقتصادی غالبا متوجه بنگاههای اقتصادی بزرگتر است تا بدین ترتیب ساختار درونی خود را با کاهش نیروی کار دگرگون سازند.
اظهار ناخشنودی در مورد استرسهای شغلی ، اثرات جانبی آن برروی سلامتی کارگران:
هزینه های اقتصادی ناشی از غیبت کارگر از محل کار و یا بازنشستگی های زود هنگام باعث شده است تا در گوشه و کنار جهان تلاش وسیعی برای شناخت مسایل و مشکلات کاری و اتخاذ راهکارهایی برای پیشگیری از ایجاد استرس صورت گیرد و حتی نمونه های عملی از این فاکتورهای موفقیت آمیز جمع آوری گردد که بسیاری از این یافته های جدید علمی از طریق سازمانهای مختلف بین المللی از قبیل سازمان بهداشت جهانی ( WHO) سازمان بین المللی کار (ILO )، اتحادیه اروپا (E.U) و موسسات ملی ایمنی و بهداشت حرفه ای در سراسر جهان قابل دسترسی است. خلاصه این اطلاعات و نتایج بشرح ذیل است :
شواهد خوبی وجود دارد که موید این مطلب است که استرس به شیوه های گوناگون برروی شمار زیادی از افراد خصوصا افراد آسیب پذیر تاثیر جدی می گذارد .
برخی از اطلاعات چگونگی عملکرد استرس را برروی افراد مختلف بصورت تکی و انفرادی و یا بصورت گروهی و تحت شرایط ویژه نشان میدهد .
اطلاعات زیادی پیرامون عوامل و شرایط ایجاد کننده استرس بدست آمده است که برخی از این عوامل قابل کنترل و برخی دیگر کاهش پذیرند . شواهد تجربی نشان داده اند که استرس تنها برروی فرد اثر نمیگذارد بلکه با شدت بیشتری و با هزینه های گزاف تری برروی کل جامعه یا شرکت و کارگاه تاثیر منفی دارد . ابزارهای متعدد و قابل دسترس برای مدیریت استرس وجود دارد اما باید شرایط کاری آن ها فراهم باشد و از آنجائیکه غالب کارگاهها و بنگاههای اقتصادی کوچک هستند لذا لازم است از طریق خدمات بازرسی کار، اتحادیه های صنفی ، هیاتها و گروهها و شبکه های بومی و محلی حمایت و پشتیبانی شوند . لازم به توضیح است که مشارکت کارگران و مسئولیت پذیری مدیریت دو عامل مهم در تمام مراحل مدیریت استرس می باشند . نمونه های عملی و موفقیت آمیز زیادی بدست آمده است که به شرح برخی فاکتورهای مفید شرایط کاری می پردازد و در ارتقاء سطح آگاهی عمومی و انتقال پیام امیدواری برای افرادی که از اوضاع نابسامان کاری خود رنج می برند ، نقش موثر داشته است.
تجارب زیادی نشان می دهد که طی سالهای آتی ، تحصیلات برای ایجاد دانش واقعی کافی نیست. لذا برنامه های آموزشی باید از ابتدا شامل مفاهیم و استراتژی های قوی و محکم باشند ، نظیر تدابیر لازم برای بالا بردن سطح قابلیتهای افراد طی آموزشهای بلند مدت ، آموزش چگونگی حفظ سلامت و بهداشت جسمی و روانی کارگر ، ایمنی در کار و نحوه برخورد و رویارویی مناسبتر و بهتر با استرس .
(حقایق کلیدی و اصلی استرسی) :
امروزه استرسهای شغلی ، دومین مسئله مهم در بهداشت حرفه ای محسوب می شوند که بر روی 28 % از کارگران یعنی 40 میلیون نفر از مردم اتحادیه اروپا اثر گذاشته است .
تعداد افرادی که از شرایط توام با استرس محیطهای کاری خود رنج می برند ، نسبت به سال 1990 دو برابر شده اند .
برآورد شده است که هزینه های اتلاف وقت و هزینه های بهداشتی مرتبط با موضوع استرس در اتحادیه اروپا ، بیش از 20 میلیون یورو می باشد .
جدا از اثرات منفی اقتصادی ، نباید از هزینه های انسانی مربوط به خطرات فیزیولوژیکی مرتبط با کار غافل شد ، خطراتی که به گونه های متفاوت برروی سلامتی فیزیکی و فیزیولوژیکی افراد تاثیر منفی میگذارد اعم از ناراحتیها و بیماریهای گوارشی و قلبی و عروقی یا مشکلات بهداشت روانی افراد .
بیماری استرس :
استرس‌ عبارت‌ است‌ از واکنش‌های‌ فیزیکی‌، ذهنی‌ و عاطفی‌ که‌ در نتیجه‌ تغییرات‌ و نیازهای‌ زندگی‌ فرد، تجربه‌ می‌شوند. تغییرات‌ می‌توانند بزرگ‌ یا کوچک‌ باشند. پاسخ‌ افراد به‌ تغییرات‌ زندگی‌ متفاوت‌ است‌. استرس‌ مثبت‌ می‌تواند یک‌ انگیزش‌ دهنده‌ باشد در حالی‌ که‌ استرس‌ منفی‌ می‌تواند در زمانی‌ که‌ این‌ تغییرات‌ و نیازها، فرد را شکست‌ می‌دهند، ایجاد شود.
علایم ‌ شایع ‌ فیزیکی‌:
گرفتگی‌ عضلانی‌، سردرد، درد قفسه‌ سینه‌، ناراحتی‌ معده‌، اسهال‌ یا یبوست‌، افزایش‌ ضربان‌ قلب‌، دست‌های‌ سرد و مرطوب‌، خستگی‌، تعریق‌ شدید، بثورات‌، تنفس‌ سریع‌، لرز، تیک‌، تحریک‌پذیری‌، کم‌اشتهایی‌ یا بی‌اشتهایی‌، ضعف‌، احساس‌ خستگی‌، گیجی‌.
عاطفی‌: عصبانیت‌، اعتماد به‌ نفس‌ پایین‌، افسردگی‌، بی‌تفاوتی‌، تحریک‌پذیری‌، ترس‌ و پاسخ‌های‌ هراسی‌، اشکال‌ در تمرکز، احساس‌ گناهکاری‌، نگرانی‌، بی‌قراری‌، اضطراب‌ و وحشت‌.
رفتاری‌: سوءمصرف‌ الکل‌ یا مواد مخدر، افزایش‌ مصرف‌ سیگار، اختلالات‌ خواب‌، پرخوری‌، کاهش‌ حافظه‌ و منگی‌.
علل :
بدن‌ در یک‌ موقعیت‌ پراسترس‌ با افزایش‌ تولید هورمون‌های‌ خاصی‌ جواب‌ می‌دهد که‌ باعث‌ تغییراتی‌ در ضربان‌ قلب‌، فشار خون‌، متابولیسم‌ و فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری فیزیکی‌ می‌گردد.
درمان استرس :
آزمون‌های‌ تشخیصی‌ ممکن‌ است‌ شامل‌ موارد زیر باشند:
مشاهده‌ علایم‌ توسط‌ خود شما
شرح‌ حال‌ طبی‌ و معاینه‌ فیزیکی‌ به‌ وسیله‌ یک‌ پزشک‌ در صورت‌ لزوم‌
برخی‌ از روش‌هایی‌ که‌ به‌ کاهش‌ استرس‌ کمک‌ می‌کنند، به‌ شرح‌ زیر هستند:
یک‌ روش‌ را یاد بگیرید و به‌ طور منظم‌ و در صورت‌ امکان‌ هر روز آن‌ را تمرین‌ کنید. روش‌های‌ بسیاری‌ وجود دارند.
داروها
پزشک‌ شما ممکن‌ است‌ به‌ مدت‌ کوتاهی‌ برای‌ شما داروی‌ آرام‌بخش‌ یا ضد افسردگی‌ تجویز کند.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
یک‌ برنامه‌ ورزشی‌ اتخاذ کنید. افرادی‌ که‌ در وضعیت‌ فیزیکی‌ خوبی‌ به‌ سر می‌برند، به‌ احتمال‌ کمتری‌ به‌ عوارض‌ منفی‌ استرس‌ مبتلا می‌شوند.
رژیم ‌ غذایی
‌ یک‌ رژیم‌ غذایی‌ طبیعی‌ و کاملاً متعادل‌ اتخاذ کنید. مکمل‌های‌ ویتامینی‌ ممکن‌ است‌ توصیه‌ شوند.
راههای کاهش استرس :
شما هرچقدر هم آرام و ریلکس باشید مـمـکـن اسـت در طول روز به دلایل مختلف دچار اسـتـرس گـردیـد. ترافـیـک شلوغی خیابان، کارهای زیـاد نـاتـمـامـی کـه بایـد انـجـام دهید، خرابی اتومبیل و کنکور مسائلی هستند که ممکن است موجب بروز استرس در شما گردند.
•نکته اینجاست که استرس باعث حـل مـشـکـل نـشــده برعکس شما را از ادامه فعالیت صحیح باز می دارد. در این قسمت 5 روش ساده را جـهت کاهـش اسـتـرس بـخـصـوص در هـنـگـام کار، بیان میکنیم.
شمارش کنید :
یک روش موثر برای برخورد با موقیعتهای استرس آور، شمارش تا عدد 10 است.ایـن کار کمک می کند از لحاظ فکری و روانی از آن لحظه استرس آور دور شده و 10 ثـانـیه بشما وقت می دهد تا از آن شرایط خود را رها کنید.فرض کنید این عمل، ریموت کنترل زندگی شما است. دکمه pause را میزنید. وقتی تا عدد 10 شمارش کـردید دوباره دکمه "play" را فشار می دهید. در نتیجه در وضعیت بهتری نسبت به قبل قرار خواهید گرفت.
موقتاً بگریزید :
هنگامی که در خود احساس استرس شدید می کنید بهتر اسـت بـطور فـیزیکی خود را از محیط دور کنید. کمی قدم زده و نفسی تازه کنید. مدتی بـه داخـل شهـر رفـتـه و فـکر خود را از مسائل دغدغه آور رها کنید. البته منظور ایـن نـیست که کـلا" مـیدان را خـالی کنید، بلکه ترک موقعیت برای چند لحظه و مراجعت دوباره با فکری آزاد و تازه باعث رهای از استرس و انجام بهتر کارها خواهد شد. اگر در تـرافـیـک خـیـابـان گیـر کرده باشید، ترک موقیعت مشکل بـنـظر مـی رسـد. در ایـن شـرایـط رادیـو را روشـن و سـعـی کـنید که به موضوع دیگری غیر از تـرافـیک فکر کنید. اگر صدای اتومبیلهای دیگر شما را آزار می دهد، پنجره ها را ببندید.
شیئی را فشار دهید :
معمولاً فشردن چیزی با دسـت بـاعـث کاهـش استرس و دغدغه خاطر می گردد. شما می توانید مثلاً یک حلقه تقویت کننده مچ دست بهمراه داشته باشیدو هنگام استرس آن را در دست خود فشار دهید
سخت نگیرید :
وقتی بدلیل موضوعی دچار استرس میـشـوید، از خـودتـان سؤال کنید که آیا آن موضوع اینقدر اهمیت دارد که بخاطرش دچار پریشانی شوید. واقعیت این است که اکثر مسائل روزمره که باعث ایجاد استرس می گردند تهدیدی برای زندگی بشمار نمیایند مگر اینکه مربوط به اموری از قبیل خانواده یا سلامتی افراد باشند. هرگـاه احـساس کـردید جلسه امروز آنطوری که انتظار داشتید نتیجه نداشته و یا متـوجـه لـکـی روی لبـاسـتـان شدید، دچار پریشان خاطری نگردید. اینها مسائل تعیین کننده زندگی نبوده و باعث بروز فاجعه نمیگردند.کمی راحت تر گرفتن موقیعتها باعث کاهش سطح استرس و فشارهای روانی ناشی از آن در شما میشود.
نفس عمیق بکشید :
تنفس بجز داشتن اثرات حیات بخش میتواند در آرام نـمودن شما نیز بسیار موثر باشد. هنگام استرس نفس عمیق کشده و خود را از لحاظ جسمانی و روانی آرام کنید. بدون استرس زندگی کنید!اســترس احسـاسی قدرتمند و طاقت فرسا است. میتوانید از افرادی که تجربـه اش را داشته اند، سـوال کنـید. اگر مدت زیـادی ایـن اضطـراب هـا و نگـرانی های موجود در زنــدگیتان
را در خود نگـاه دارید، این فشارهای روحی ممکن اســت به پـیری زودرس و انواع بیماری ها مثل فشارخون و مشـکـلات گوارشی بیانجامد.
این مطلب توسط آقای مهدی داداشی و با استفاده از منابع زیر تالیف شده است.
دانلود این مطلب از کتابخانه پایگاه اطلاع رسانی صنعت
منابع مورد استفاده در این مطلب:
سایر منابع:
سمینار درس مهندسی فاکتورهای انسانی جناب آقای دکتر غلام نیا - دانشگاه آزاد قزوین