بزرگنمايي:

بازاریابی و سیاست-

طراحی هواپیما همانند هر فناوری دیگری دارای فوت و فن‌های خاص خود است. پیچیدگی‌های موجود، طراحی هواپیما را به یک فعالیت صنعتی دشوار در دنیا تبدیل می‌کند. اما اگر طراحان بتوانند دست به ابتکار زده و نمونه منحصر به فردی را طراحی کنند، در نتیجه آن هواپیما به عنوان یک شاهکار در تاریخ باقی خواهند ماند.

تاریخچه این صنعت، طراحی‌های عجیب و غیرمعمول بسیاری را نیز به خود دیده است. در این مقاله قصد داریم برخی از این طرح‌ها و همچنین دسته‌ای از طراحی‌های علاقه کارشناسان را باهم مرور کنیم.

نکته: لیستی که در این مطلب گردآوردی شده است، ترتیب خاصی ندارد.

هواپیمای Me P1109 ، احتمالا عجیب‌ترین هواپیمایی است که تا به حال دیده‌اید!

هواپیمای Messerschmitt Me P1109 اگر در صدر لیست عجیب‌ترین هواپیمای تاریخ نباشد؛ حتما یکی ازعجیب‌ترین‌هاست! این هواپیمای تک بال در مرحله طراحی ماند و حتی ماکت ساده‌ای از آن نیز روانه بازار نشد.

Me P1109 با هدف بهبود بخشیدن سرعت عملکرد موتور جت هواپیما، در اواخر جنگ جهانی دوم به تلاش مهندسین آلمانی طراحی شد. بال‌های غیرمعمول این هواپیما به صورت مورب طراحی شده‌اند تا به کاهش کشش آیرودینامیکی کمک کنند.

در این هواپیما از دو موتور جت به عنوان تامین‌کننده‌های نیروی لازم برای پرواز استفاده شده است. با این‌حال هیچ نمونه اولیه‌ای از این هواپیما که مورد آزمایش قرار گرفته باشد، در دسترس نیست.

Dornier Aerodyne عجیب و غریب!

Alexander Lippisch طراح این هواپیمای استوانه‌ای، پیشتر با طراحی هواپیمای Me 163 Komet (اولین جنگنده موشکی مجهز در جهان) به شهرت رسیده بود. او در طرحی دیگر، استوانه غول‌پیکری را متصور شد که یک موتور جت بزرگ درون آن قرار دارد.

این طراحی عجیب که با لقب هواپیمای بدون بال شناخته می‌شود، این اجازه را به صنعت هوانوردی می‌داد که در پرواز به سرعت‌های مافوق صوت نیز دسترسی داشته باشد. نکته جالب در این طراحی، حضور اگزوزهای موتور هواپیما در قسمت پایینی است. این اگزوزها به صورت آبشاری و هم‌راستا با بدنه هواپیما به برخاستن و نشستن عمودی آن به کمک نیروهای رانش و پیش‌رانش کمک می‌کنند.

از دیگر ویژگی‌های جالب این هواپیما می‌توان به وجود یک دم اشاره کرد که از نظر تئوری قادر به کنترل جهت پرواز است. این نمونه اولین بار در سپتامبر 1972 به پرواز در آمد، اما به دلایل نامشخص، پروژه به صورت نیمه‌کاره رها شد.

طراحی‌های جالب: Blohm و Voss BV 141

به نظر می‌رسد که طراحان این دو هواپیما قصد داشتند با استفاده از قطعات یدکی، هواپیماهای ماندگاری را در تاریخ طراحی کنند. آن‌ها با استفاده از این قانون که لزومی به متقارن بودن هواپیما نیست، و با هدف اینکه یک هواپیمای شناسایی داشته باشند، BV 141  را طراحی کردند.

بارزترین ویژگی این هواپیما، وجود ‌کابین خدمه در قسمت بالایی است که به هواپیما ظاهر نامتقارن می‌دهد.

با آنکه ده‌ها سری از این نوع هواپیما ساخته و به مرحله آزمایش رسید، اما هیچکدام تا آخرین مرحله تولید پیش نمی‌رفت و علت آن، وجود Focke-Wulf FW 189 بود. امروزه تنها چندین فروند از این مدل هواپیما که همگی آن‌ها نیمه‌کاره می‌باشند، در دسترس است.

McDonnell XF-85 Goblin، تطابقی میان نام و ظاهر

این هواپیمای بمب‌انداز با هدف آنکه نسخه جدیدی از Convair B-36 باشد، طراحی شد و لقب "انگل" را در این صنعت به خود اختصاص داد! شکل و ظاهر کوچک این هواپیما، سبب شد که به عنوان یکی از عجیب‌ترین هواپیماهای تاریخ شناخته شود.

ایده اولیه، ساخت هواپیمایی بود که قادر باشد در زمان حمله دشمن به دیگر بمب‌افکن‌ها، به صورت هوایی به آن‌ها سوخت‌رسانی کند. این ویژگی سبب می‌شد که McDonnell XF-85 بتواند با طیف وسیعی از بمب‌افکن‌ها در حین انجام پروژه هماهنگ شود. ادامه ساخت این هواپیما و دیگر جنگنده‌های این خانواده، در سال 1949 به نفع جلوگیری از سوخت‌گیری هوایی متوقف شد.

هواپیمایی که هیچگاه مشابه آن را ندیده‌اید: Curtiss-Goupil

این هواپیما که اصطلاحا آن را با نام "اردک" نیز می‌شناسند، از جمله نمونه‌های منحصر به فرد در صنعت هوانوردی است که مجهز به سیستم موتور بخار است. این هواپیما در سال 1880 توسط الکساندر گوپیل طراحی و ماکت آن در سال 1910 ساخته شد.

موتور بخار در نظر گرفته شده در این طرح، قدرت چرخاندن پروانه قرار گرفته در قسمت جلویی را دارد. این پروانه از طریق کابل‌هایی که در قسمت زیرین بدنه قرار دارد، به کابین متصل شده و می‌تواند در مرحله فرود به خلبان کمک کند.

بنابر گفته‌ها، ایده اصلی که از طبیعت و نگاه به جثه پرندگان الهام گرفته شده بود، در مرحله اولیه باقی ماند و هیچ‌گاه به تولید انبوه نرسید.

شکارچی زیردریایی: Bartini Beriev VVA-14

این هواپیما یک نمونه جالب از هواپیماهای دو زیست است که می‌توان جای خالی آن را در فیلم‌های علمی-تخیلی حس کرد.

این هوایپما به صورتی طراحی شده که می‌تواند از روی آب بلند شده و در مسافت‌های طولانی با سرعت بسیار بالایی پرواز کند. VVA-14 همچنین می‌تواند هنگام شکار زیردریایی‌های دشمن، در فاصله کمی از سطح آب نیز پرواز کند.

طراحی این دسته از هواپیماها به سال‌های 1970 برمی‌گردد که اتحاد جماهیر شوروی به دنبال هواپیماهایی بود که قادر باشند بر روی سطح آب نیز پرواز کنند.

در نهایت Robert Bartini  با ارائه طرح VVA-14 و ساخت دو نمونه اولیه از آن، در بیش از صد پرواز، این مدل را مورد آزمایش قرار داد. پس از مرگ این شخص، توسعه پروژه متوقف و در نهایت در اواخر دهه 1980 به‌طور کامل لغو شد. تنها VVA-14 باقی‌مانده، اکنون در موزه هوایی مرکزی شوروی سابق نگهداری می‌شود.

SAAB 21 همراه با صندلی پرنده!

یکی دیگر از هواپیماهای عجیب و غریب تاریخ، SAAB 21 است. این هواپیمای تک سرنشین تنها یک بال دارد که آن تک بال نیز دارای یک عضو طولانی همانند دم است.

موتور این هواپیما از مدل Daimler-Benz DB 605B است که به علت اندازه بزرگش، به همراه توربین در عقب هواپیما نصب شده‌اند. همین امر سبب خاص بودن هواپیما شده و به خلبان دید وسیع‌تری از محیط اطراف می‌دهد. از سویی دیگر این هواپیما دارای صندلی پرنده است تا در صورت نیاز، خلبان بتواند با پرش به کمک این صندلی خود را از گرفتاری در درون موتور هواپیما نجات دهد.

SAAB 21 برای اولین بار در دهه 1940 به پرواز درآمد تا کشور سوئد نیز وارد جنگ جهانی دوم شود. پس از پایان جنگ، این هواپیما با حدود ده سال خدمت به ارتش سوئد، بازنشسته و جای خود را به جت‌های قدرتمندتر دیگری همانند Vampire British de Havilland داد.

Dornier Do 335: یک هواپیمای عجیب و غریب دیگر!

Do 335 ملقب به Pfeil یک جنگنده سنگین وزن متعلق به ارتش نازی‌ها در زمان جنگ جهانی دوم بود که توسط شرکت Dornier ساخته شد. این هواپیما به علت وجود دو خلاقیت منحصر به فرد به سرعت مشهور شد.

اول حضور دو ملخ در قسمت‌های عقبی و جلویی هواپیماست که در تنظیم کشش و فشار هوا موثر است و دیگری وجود صندلی پرنده برای سرنشین است که به نجات جان خلبان کمک می‌کند. طبق اطلاعات به دست آمده، این هواپیما می‌تواند با سرعت 474 مایل بر ساعت (معادل با 846 کیلومتر در ساعت) پرواز کند.

بدنه هواپیما به گونه‌ای طراحی شده که در کاهش نیروی آیرودینامیکی موثر است. بدین ترتیب می‌توان Do 335 را به عنوان سریع‌ترین هواپیما در جنگ جهانی دوم معرفی کرد. از آنجا که سازندگان در تحویل موتور هواپیما تاخیر داشتند، تنها تعداد کمی از Do 335 در طول جنگ جهانی به روی کار آمد.

طبق نظر کارشناسان، این هواپیما زیباترین هواپیمایی نیست که در طول تاریخ جنگ ساخته شده اما به هر حال طرفداران بسیاری دارد.

Plymouth A-A-2004: هواپیمای غیرمعمول بعدی!

طراحی این هواپیما به نحوی است که می‌توان در غلتش استوانه درونی آن اثر مگنوس را مشاهده کرد. اثر مگنوس با ایجاد انحراف در مسیر غلتش استوانه مذکور و چرخش نامتقارن آن، یک نیروی به سمت بالا ایجاد می‌کند تا هواپیما بتواند راحت‌تر بلند شود.

Anton Flettner، طراح سیستم پیشرانه، پس از آنکه موفق شد اثر مگنوس را در حوزه طراحی بادبان‌های کشتی به کار ببرد، دست به استفاده از این اثر در طراحی بال‌های هواپیما زد و معتقد بود که این ایده بسیار کارساز خواهد بود.

متاسفانه نام طراحان دیگر این هواپیما که در سال 1930 دست به طراحی آن زدند، موجود نیست. با این‌حال کارشناسان اظهار می‌کنند که این هواپیما بارها در پیمودن مسیرهای طولانی میان چند جزیره موفق بوده‌ است. در نهایت به علت آنکه برخی نکات ایمنی در ساخت این هواپیما رعایت نشده بود، از ادامه پرواز‌هایش جلوگیری شد.

Bleriot: طراحی جاه‌طلبانه‌ای که با شکست مواجه شد

هواپیمای عجیب دیگری که با ظاهر غیرمتعارف در گذشته‌های نه چندان دور طراحی و پس از ساخت، از آن در سال 1930 در پاریس رونمایی شد، Bleriot نام دارد.

از نظر تئوری این هواپیمای مسافربری می‌تواند حداکثر سرعتی در حدود 220 کیلومتر بر ساعت داشته باشد. مسافران می‌توانند در دو بدنه جدا اقامت داشته باشند. هرکدام از این بدنه‌ها ظرفیت شش مسافر و تجهیزات لازم برای آن‌ها از جمله توالت و محل قرارگیری چمدان‌ها را دارد.

این دو بدنه از اطراف به بال‌های هواپیما و از جلو به صورت مشترک به ملخ متصل هستند. بدنه میانی شامل کابین خدمه و موتورهای هواپیما است.

از این هواپیما فقط یک نمونه اولیه ساخته شد که در هنگام آزمایش، در مرحله پرواز عملکرد بسیار ضعیفی داشت. اگرچه طراحان تلاش کرده بودند تا با این طراحی خاص، عملکرد آیرودینامیکی آن را ارتقا ببخشند، اما هرگز موفق به دریافت مجوز برای تولید آن نشدند.

Edgely Optica : زمخت و بدقواره!

یکی دیگر از هواپیماهای غیرمعمول که در دنیا طراحی و ساخته شده است، Optica می‌باشد. این هواپیما که متعلق به ارتش هواپیمایی بریتانیا است، به منظور پرواز در ماموریت‌هایی ساخته شد که نیاز است هواپیما با سرعت کم، منطقه‌ای را رصد کند.

این هواپیما با بیشینه سرعت 130 کلیومتر در ساعت و کمینه سرعت 67 کیلومتر در ساعت، به عنوان نوعی هلی‌کوپتر شناخته می‌شود.

Optica توسط John Edgely  طراحی شد و در اواخر دهه 1970 برای اولین به پرواز درآمد. این هواپیما دارای یک موتور Lycoming IO-540 است که در اوایل دهه 1980 وارد خط تولید به صورت محدود شد.

متاسفانه پس از ساخت بیش از بیست مورد از این هواپیما، آتش‌سوزی در محل تولید منجر به نابودی ده فروند Optica شد. امروزه طراحان تلاش دارند تا با ایجاد تغییرات، دست به ساخت مجدد این طرح بزنند.

تا به حال یک Leduc 0.212 دیده‌اید؟

این‌بار نوبت به ارتش فرانسه می‌رسد که با ساخت Leduc در سال 1950 با الهام از Thunderbird1، دست به یک طراحی عجیب بزند. این هواپیما با حداکثر سرعت 0.87 ماخ، قادر است نیروی رانشی در حدود 14300 پوند (64 کیلو نیوتن) ایجاد کند.

در حقیقت، هدف از طراحی این هواپیما، ساخت نسخه جدیدی از Leduc 1.0 بود که بتوان به‌طور موثرتری در پروژه‌های تحقیقاتی از آن استفاده کرد. نسخه 1.0 این هواپیما به علت سنگینی زیاد، قادر به بلند شدن نبود و نیاز بود که به کمک دیگر هواپیماها به هوا منتقل شود. در نسخه 0.212، با کاهش 30% اندازه هواپیما، سعی بر رفع این مشکل بود.

این دو مدل ساخته شده در اواسط دهه 1950 از آزمایش پرواز موفق بیرون آمدند. در نتیجه برنامه‌هایی برای گسترش این سری از هواپیماها بود که هرگز به‌طور کامل محقق نشد.

طراح این سری از هواپیماها، Rene Leduc تنها توانست پیش از پایان بودجه دولت، چندین بار این دو طرح را در پروازهای آزمایشی به آسمان بفرستد.

Westland Pterodactyl IV: هواپیمایی از دنیایی دیگر

آخرین نسخه هواپیماهای سری Pterodactyl (مجموعه‌ای از هواپیماها که یکی از بال‌های آن بسیار کوچکتر از دیگری است)، توسط Westland-Hill  به‌گونه‌ای طراحی شد که می‌توان آن را هواپیمایی از دنیای دیگری دانست. اولین بار در اوایل دهه 1930 از این هواپیمای جنگنده با دو سرنشین و یک موتور Rolls Royce Goshawk عظیم‌الجثه 600 اسب بخاری (447 کیلووات) رونمایی شد.

از آنجایی که در طراحی این هواپیما هیچ‌ دمی به کار برده نشده است، پس نیاز بود که با اتصال یک بال فوقانی بزرگ به بدنه بالایی، تعادل نیروهای آیرودینامیکی را برقرار کرد. همین امر سبب شد تا این نسخه از Pterodyctylها به یک مدل عجیب تبدیل شوند. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که این هواپیما دارای یک برجک توپ‌انداز با عملکرد الکترونیکی در قسمت بالایی خود است.

پروازهای آزمایشی این هواپیما امیدوارکننده بود، اما ساخت انبوه این مدل به مرحله اجرا نرسید.

مدل ترکیبی 281 Proteus

طرحی از یک هواپیما با دو جفت بال که یکی از آن‌ها در قسمت عقبی قرار دارد، سبب می‌شود تا این مدل جز طراحی‌های عجیب و غریب دنیا دسته‌بندی شود. Burt Rutan طراح این اثر، هواپیما را با این هدف طراحی کرده که در ارتفاع‌های زیاد بتوان برای رد و بدل کردن اطلاعات مخابراتی از آن استفاده کرد.

Proteus می‌تواند برای مدت زمان بیشتر از 18 ساعت و در ارتفاع بیش از 55000 فوت (16700 کیلومتر) نقش یک مدار مخابراتی را ایفا کند. این هواپیما اکنون تحت مالکیت Northrop Grumman است و تاکنون فقط یک فروند از آن ساخته شده است.

Proteus برای اولین بار در ژوئیه سال 1998 به پرواز در آمد و از آن زمان برای پروژه‌ها و ماموریت‌های مختلف در سراسر جهان، همانند پروژه‌های مرتبط با سازمان ناسا به کار گرفته شده است. حداکثر سرعت این نمونه 0.55 ماخ است و می‌تواند در هنگام پرواز، محموله‌هایی با وزن حدودی 12500 پوند (5670 کیلوگرم) حمل کند.

این هواپیما دارنده رکوردهای مختلف جهانی در شاخه فعالیت‌های مرتبط با ارتفاع است.

با یکی از هواپیماهایی که موتور جت بر روی آن‌ها سوار شده است، آشنا شوید.

PZL M-15 Belphegor یکی از دو هواپیمای تولید شده در دنیاست که مجهز به موتور جت می‌باشد. این هواپیما در شرکت لهستانی WSK PZL-Meilec طراحی شده که به آن لقب پر سر وصدا را نیز داده‌اند.

این طرح  با هدف جایگزینی Antonov An-2 که تولید آن در حال توقف بود، و متناسب با الزامات اتحاد جماهیر شوروی به روی کار آمد. در حقیقت اتحاد جماهیر شوروی قصد داشت تا از این هواپیما برای تغذیه مزارع وسیع گندم اوکراین و لهستان استفاده کند.

در پاسخ به درخواست ساخت این هواپیما، ابتدا نمونه اولیه‌ای از Lala-1 تولید شد. کمی بعد، اولین M-51 ساخته شد تا اولین پرواز خود را در سال 1973 تجربه کند.

اما نتیجه آنچنان جالب نبود. هزینه‌هایی که در به پرواز در آوردن این هواپیما نقش داشت و همچنین سنگینی آن، سبب شد تا این طرح با استقبال گسترده‌ای روبرو نشود. با اینحال 175 فروند از این طرح ساخته شد تا سرانجام در اوایل دهه 1980 تولید این طرح به‌طور کلی منسوخ شد.

Vought XF5: طرحی جالب و خلاقانه!

یکی دیگر از هواپیماهای جالب اما عجیب که تاکنون طراحی شده است، Vought XF5U می‌باشد. این هواپیمای آزمایشی که توسط H. Zimmerman طراحی شد، با لقب "پنکک پرنده" شناخته می‌شود و در اواخر دهه 1930 برای تجهیز کردن نیروی دریایی روی کار آمد. پیش از این هواپیمای F4U Corsair نیز با همین هدف به نیروی دریایی ملحق شده بود.

بدنه منحصر به فرد، مسطح و شبیه دیسک آن به جای بال، به نیروی بالابرنده اولیه هواپیما کمک می‌کند. طرح تئوری بدین صورت بود که با حفظ جریان هوای یکنواخت بر روی کل طول بال، شرایط لازم برای فرود با سرعت بسیار کم فراهم شود. این در حالی است که هواپیما قادر است با سرعت‌های بسیار بالا در آسمان پرواز کند.

XF5U به دو موتور شعاعیPratt  و Whitney WR-2000-2 مجهز است که درون بدنه جایگذاری شده‌اند و سبب چرخش یک جفت پروانه می‌شوند. این پروانه‌ها در قسمت جلویی هواپیما و در لبه نوک تیز آن قرار دارند.

سرعت این هواپیما در حدود 452 مایل بر ساعت (727 کیلومتر بر ساعت) است و قرار بود شش عدد مسلسل 5.0 را نیز با خود حمل کند. این هواپیما همچنین قادر است از لحاظ تئوری دو عدد بمب هزار پوندی حمل و چهار عدد از آن شش مسلسل را با توپ‌های جنگی 20 میلی‌متری جایگزین کند.

علیرغم این طراحی چشمگیر و ابتکاری، طرح هواپیما در نهایت مردود شناخته شد. محدودیت‌های بودجه و فشار برای تولید توربوها و هواپیماهای موتور جت، آینده هواپیما را مورد بحث قرار داد و همین امر باعث رد این مدل برای تولید انبوه شد. در نهایت پس از تولید تنها دو عدد از این هواپیما، پروژه در سال 1947 خاتمه یافت.

عملکرد بسیار عالی Kyushu J7W Shinden

در آخرین مورد از این لیست، که البته به معنای پایان طراحی‌های عجیب و غریب هواپیما نیست، به Kyushu J7W Shinden می‌رسیم که در زبان ژاپنی به معنای "رعد و برق باشکوه" است.

از ویژگی‌های بارز این هواپیما می‌توان به بال‌های نصب شده در قسمت انتهایی، دماغه پهن و موتور عقب در آن اشاره کرد تا در رهگیری‌های کوتاه‌برد از آن استفاده شود. هدف اصلی از طراحی این هواپیما، مقابله با تهدیدات بمب‌افکن‌های بوئینگ B-29 Superfortress USAF بود.

در حین جنگ، این هواپیما می‌توانست به توپ‌های 30 میلی‌متری که رو به جلو شلیک می‌شوند، تجهیز شود. طراحان معتقد بودند که اگر Kyushu به مرحله تولید می‌رسید، می‌توانست یک جنگنده پرطرفدار باشد. با این‌حال، تنها دو فروند از این هواپیما ساخته شد و در نهایت پس از تسلیم ژاپن در سال 1945، تولید آن کنار گذاشته شد.