سیاست و بازاریابی - آگاهی از نحوه صحیح تعویض دنده خودرو در شرایط مختلف رانندگی و روش‌های دنده‌کشی حرفه‌ای می‌تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت رانندگی و ایمنی سرنشینان داشته باشد.
در رانندگی، راننده باید کار سبک و سنگین کردن دنده (تعویض دنده) را انجام دهد. در نظر داشته باشید که این اصول برای خودروهای دارای گیربکس دستی صادق است و درباره گیربکس‌های اتوماتیک که امکان تعویض دستی دنده وجود ندارد، تنها آشنایی با حالات مختلف گیربکس کافی است. عناوینی که در این مقاله خواهید خواند: اصول اولیه تعویض دنده صحیح آشنایی اولیه با تعویض دنده صحیح تعویض دنده حرفه‌ای اصول صحیح تعویض دنده تعویض دنده اشتباه تعویض دنده بدون کلاچ تعویض دنده روی سرعت‌گیر اصول اولیه تعویض دنده صحیح
گرفتن دسته‌دنده از اصول اولیه رانندگی حرفه‌ای به‌شمار می‌رود، پس دسته‌دنده را مانند شکل در دست بگیرید. دنده‌هایی که از شما دور هستند (دندههای 1، 3 و 5) را با کف دست هل دهید و دنده‌هایی که نزدیک شما قرار دارند (دندههای 2، 4 و عقب) را با 4 انگشت خود به عقب بکشید. به این نکته توجه کنید که در هیچ شرایطی نباید کتف فرد از صندلی جدا شود.
هر دنده‌ای، دامنه حرکت و سرعت مؤثری دارد که به دامنه دور پیشرانه آن خودرو بستگی دارد. هرچه دور پیشرانه بیشتر باشد، خودرو سریع‌تر می‌تواند به نقطه تعویض دنده برسد. در بین سرعت‌های کاربردی پیشرانه، دامنه مؤثری وجود دارد که به آن «دامنه نیرو» می‌گویند. این بازه جایی است که سریع‌ترین سرعت‌گیری در آن انجام می‌شود. اغلب جعبه‌دنده‌ها به نحوی طراحی شده‌اند که بازه‌های مشترک نیرو در دندههای مختلف فراهم می‌شود. نگاهی به شکل زیر بیندازید.
تعویض دنده نرم درواقع یکی از اساسی‌ترین روش‌هایی است که بسیاری از رانندگان (حتی رانندگانی که در مسابقات شرکت میکنند)، از آن کاملا اطلاع ندارند و درواقع از انجام‌دادن آن در هنگام رانندگی ناتوان هستند. نرم تعویض‌کردن دنده نه‌تنها به کاهش استرس رانندگی و سرنشینان کمک میکند؛ بلکه باعث افزایش عمر جعبه‌دنده و فشار کمتر به آن می‌شود و از انتقال وزن ناخواسته به قسمت جلوی خودرو جلوگیری میکند.
همان‌طورکه خود در رانندگی شهری نیز با آن مواجه شده‌اید، تعویض دنده برای سبک‌کردن آن (به‌عنوان مثال از دنده یک به دنده دو)، به‌مراتب راحت‌تر و کم‌دغدغه‌‌تر از سنگین‌کردن آن است. کافی است دنده‌ها را در حداکثر دامنه نیرویی خود تعویض و کمی با بازی‌کردن با پدال گاز، دور پیشرانه را برای دنده بعدی آماده کنید تا امکان تعوض دنده در حداقل زمان فراهم شود. شایان ذکر است که در مسابقات، دنده‌ها تا نهایت دامنه نیروی خود (دقیقا قبلا از رد لاین یا خط قرمز دور پیشرانه) تعویض می‌شوند. سنگین‌کردن دنده
شما در دو حالت دنده را سنگین می‌کنید: خودرو با دور موتوری کمتر از بازه اعمال نیروی موردنیاز راننده در حال حرکت است (در اصطلاح سنتی دنده مُرده). به پیچی نزدیک شده‌اید و سرعت خودرو زیاد است و حین ترمزگیری احتیاج به دنده سنگینتر برای عبور از پیچ دارید. در حالت اول که تکلیف مشخص است و با تنظیم دور ساده پیشرانه به‌شرح زیر به دنده سنگینتر می‌روید: خودرو با دنده سه در حال حرکت است. پا را روی کلاچ می‌گذارید. دنده را از سه به دو می‌آورید. با فشردن پدال گاز، دور پیشرانه را به میزان هماهنگی می‌رسانید. پا را از روی کلاچ بر می‌دارید. در حالت دوم کمی اوضاع پیچیده‌تر است. ابتدا وضعیت موجود را بررسی می‌کنیم. راننده با سرعت (حرکت روی محدوده) نزدیک پیچ می‌شود و در دنده سه ترمز می‌گیرد و به دنده دو می‌رود و پا را به‌آرامی از روی کلاچ برمی‌دارد. به‌دلیل استفاده خودرو از ترمز موتوری، وزن بیش‌از‌پیش به جلو منتقل و وارد پیچ می‌شود و به‌دلیل توزیع وزن نامناسب، احتمال بیش‌فرمانی (سرخوردن عقب خودرو) بسیار افزایش می‌یابد و... . تعویض دنده حرفه‌ای
اگر هنوز به مهارت کامل شبیه راننده‌های حرفه‌ای دست پیدا نکرده‌اید، در ابتدا از رانندگی با سرعت زیاد پرهیز کنید و قبل از پیچ سرعت را به حد مناسب برسانید و سپس دنده را سنگین کنید و با تنظیم دور ساده پیشرانه به دنده سنگینتر بروید؛ اما این فرایند در دنیای حرفه‌ای امکان‌پذیر نیست و فرایندی زمان‌گیر است که به شما اجازه استفاده از تمام پتانسیل شتاب‌گیری را در مسیر نمی‌دهد. استفاده از روش پاشنه‌پنجه
حال، قصد داریم شیوه تعویض دنده حرفه‌ای را در شرایط مشابه قبل بررسی کنیم که روش پاشنه‌پنجه (Heel and Toe) نامیده می‌شود (انتخاب دنده‌ها به‌منظور فهم بهتر و صرفا نمونه است): 1. شتاب‌گیری با دنده سه
3. دور پیشرانه و سرعت به‌حدی رسیده که می‌توان دنده را کاهش داد. اکنون پاشنه پای راست خود را با حفظ پنجه پا روی ترمز و چرخش در مچ به سمت پدال گاز می‌بریم و کلاچ را می‌فشاریم.
5. به دنده دو می‌رویم.
7. اکنون اگر ترمزگیری همچنان احتیاج بود که وضعیت فشرده پدال ترمز را حفظ می‌کنیم؛ در‌غیر‌این‌صورت، باز‌هم شتاب می‌گیریم و از پیچ عبور می‌کنیم.
تعویض دنده نرم اولین مهارت اصلی است که هر راننده‌ای باید یاد بگیرد و سایر مهارت‌های موردنیاز مهارت کنترل فرمان و کلاچ است. دنده‌ها را می‌توان به بالا یا پایین تغییر داد. این ارتباطی با جهت حرکت اهرم تعویض دنده ندارد و بدان‌معنی است که شما اهرم را می‌توانید به دنده سبک (چهار یا پنج) یا دنده سنگین (یک یا دو) تغییر دهید. قانون اصلی این است که هنگام نیاز به قدرت مناسب، راننده با‌‌‌توجه‌‌‌به شرایط با افزایش و کاهش سرعت خودرو ازطریق تعویض دنده این کار را انجام می‌دهد. به‌عنوان مثال، هنگام بالارفتن از تپه یا کشیدن بار با سرعت کم، راننده جعبه‌دنده را در دنده پایین یا سنگین قرار می‌دهد. دنده‌ها میزان قدرت موجود در پیشرانه را تعیین میکنند. بهترین دور موتور برای تعویض دنده
راننده باید برای انجام صحیح تعویض دنده، از محدوده مناسب دور پیشرانه و سرعت خودرو اطلاع داشته باشد. دنده یک بیشترین قدرت کششی، اما کمترین پتانسیل را برای سرعت فراهم میکند، درحالی‌که دنده پنج کمترین قدرت کششی و بیشترین دامنه سرعت را ارائه می‌دهد. جدول زیر محدوده سرعت و دور مناسب برای تعویض دنده به بالا یا پایین را نشان می‌دهد:
| تعویض دنده رو به بالا در جعبه‌دنده دستی |
|---|
| تعویض دنده | سرعت تقریبی خودرو | محدوده دور پیشرانه |
|---|
| دنده یک به دو | 25 کیلومتر‌‌‌‌بر‌‌ساعت | 2،000 تا 3،000 دوربردقیقه |
| دنده دو به سه | 40 کیلومتر‌‌‌‌بر‌‌ساعت | 2،500 تا 3،500 دوربردقیقه |
| دنده سه به چهار | 60 کیلومتر‌‌‌‌بر‌‌ساعت | 2،500 تا 3،500 دوربردقیقه |
| دنده چهار به پنج | 80 کیلومتر‌‌‌‌بر‌‌ساعت | 2،500 تا 3،500 دوربردقیقه |
محدوده مناسب دور پیشرانه و سرعت خودرو به‌منظور تعویض دنده رو به پایین نیز در جدول زیر آمده است:
| تعویض دنده رو به پایین در جعبه‌دنده دستی |
|---|
| تعویض دنده | سرعت تقریبی خودرو | دور پیشرانه |
|---|
| دنده پنج به چهار | 65 کیلومتر‌‌‌‌بر‌‌ساعت | 2،000 دوربردقیقه |
| دنده چهار به سه | 45 کیلومتر‌‌‌‌بر‌‌ساعت | 2،000 دوربردقیقه |
| دنده سه به دو | 35 کیلومتر‌‌‌‌بر‌‌ساعت | 2،000 دوربردقیقه |
| دنده دو به یک | 15 کیلومتر‌‌‌‌بر‌‌ساعت | 1،500 دوربردقیقه |
تعویض دنده اشتباه
در جعبه‌دنده‌های دستی، این راننده است که کنترل کامل جعبه‌دنده و انتخاب دنده‌ها را برعهده دارد و برخلاف نمونه‌های ترتیبی می‌تواند بدون رعایت ترتیب، دنده‌ها را تعویض کند. برای مثال، در جعبه‌دنده دستی می‌توان مستقیما از دنده یک به دنده سه رفت یا برعکس از دنده پنج به دنده سه یا دو آمد. حال سؤالی که پیش می‌آید، این است: آیا چنین کاری باعث صدمه‌زدن به جعبه‌دنده یا سایر قطعات می‌شود؟ اگر بخواهیم بدون رعایت ترتیب از یک دنده سنگین به دندههای سبک‌تر برویم، چنانچه در لحظه تعویض دنده دور پیشرانه بالا باشد، به‌دلیل همخوان‌نبودن سرعت چرخ‌ها و دور پیشرانه، هنگام درگیر‌شدن کلاچ به خودرو ضربه وارد می‌شود. این اتفاق ساییدگی خفیف صفحه‌کلاچ را به‌دنبال دارد و در بلندمدت می‌تواند عمر این قطعه را کاهش دهد. در حالت برعکس یعنی تعویض از دنده سبک به دنده سنگین نیز، این مسئله صادق است و درصورتی‌که دنده انتخابی با دور پیشرانه و سرعت خودرو هماهنگی نداشته باشد، فشار زیادی به سیستم انتقال قدرت وارد می‌شود و حتی ممکن است در برخی موارد شدید، چرخ‌ها قفل و خودرو از تعادل خارج شود. شروع حرکت با دنده دو هم یکی دیگر از عواملی است که سبب استهلاک بیشتر صفحه‌کلاچ و فشار زیاد به خودرو می‌شود. در حالت کلی، همواره باید بین سرعت خودرو، دور پیشرانه و دنده انتخاب‌شده تناسب وجود داشته باشد. اگر یکی از این عوامل رعایت نشود، نوعی ناهماهنگی ایجاد می‌شود و پیشرانه یا سیستم انتقال قدرت زیر فشار قرار خواهد گرفت.
کلاچ قطعه‌ای است که هنگام تعویض دنده، جعبه‌دنده را به پیشرانه متصل یا ارتباط این دو را با هم قطع میکند. روش کار استفاده از این سیستم هم بسیار راحت است و با فشردن پدال کلاچ زیر پای راننده که در سمت چپ پدال ترمز قرار گرفته، می‌توان سیستم کلاچ را فعال کرد.
زمانی‌که با خودرو دنده دستی رانندگی می‌کنید و کلاچ خودرو خراب می‌شود، به مسیر خود می‌توانید ادامه دهید و دنده را سبک‌تر کنید. تعویض دنده به دنده بالاتر بدون استفاده از کلاچ کار راحتی نیست و به‌دلیل اینکه از کلاچ برای راحت‌تر‌کردن تعویض دنده استفاده نمی‌شود، باید کمی خشن‌تر رفتار کرد.
تقریبا همانند تعویض دنده به دنده بالاتر، می‌توانید بدون استفاده از کلاچ هنگام رانندگی دنده را سنگین کنید. چون کلاچ خودرو خراب شده یا استفاده نمی‌شود، با استفاده از پدال گاز می‌توانید تا کاهش سرعت خودرو را کنترل کنید.
به‌طور طبیعی راننده‌ها در زمان مواجهه با دست‌اندازهای خیابان و به‌ویژه سرعت‌گیرها ترمز می‌‌گیرند و سرعتشان را کم میکنند. از یک‌سو، این مسئله به‌دلیل ایمنی در زمان تردد دیگران لازم است و از سوی دیگر، برای سلامتی خودرو و حفظ سیستم تعلیق و شاسی از ضربات وارده لازم است.
نگاهی به آینده جعبه دنده در خودروسازی همه چیز درباره جعبه‌دنده غیر اتوماتیک و جعبه‌دنده دستی
عادت غلطی در این زمینه وجود دارد که می‌تواند باعث آسیب شدید به سیستم تعلیق و جلوبندی خودرو شود و باید از آن پرهیز کرد. زمانی‌که ترمز می‌گیرید، معمولا به‌دلیل توان بیشتر ترمزها در محور جلو و نیروی اینرسی، جلو خودرو اندکی پایین می‌آید. این مسئله باعث می‌شود تقسیم وزن خودرو برهم بخورد و وزن در بخش جلویی خودرو بیشتر شود. این وضعیت شبیه به حالتی است که وزنه بسیار سنگینی را روی کاپوت خودرو گذاشته باشید. وقتی در این حالت با سرعت‌گیر رو‌به‌رو می‌شوید، به‌دلیل وزن زیاد قسمت جلو فشار مضاعفی به سیستم تعلیق وارد می‌شود که در درازمدت می‌تواند به جلوبندی خودرو آسیب برساند. برای پیش‌گیری از این مسئله توصیه می‌شود با ترمزگیری پیش از رسیدن به سرعت‌گیر، سرعت خودرو را کاهش دهید؛ اما به‌محض رسیدن به سرعت‌گیرها، پدال ترمز را رها کنید تا بدین‌ترتیب تقسیم وزن خودرو به حالت ایدئال باز گردد و فشار کمتری به جلوبندی خودرو وارد شود.
http://www.PoliticalMarketing.ir/fa/News/205997/اصول-صحیح-تعویض-دنده-خودرو؛-چگونه-دنده-کشی-کنیم؟