بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی - آزمایش اولین داروی ساخته شده توسط هوش مصنوعی بر روی انسان

شهر سخت افزار / هرچند می‌توان گفت هنوز فناوری «هوش مصنوعی» (AI) در ابتدای راه خود به سر می برد، اما مطمئناً یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای بشر است که می‌تواند حوزه‌های مختلف را برای همیشه دگرگون کند. در یک گام تاریخی در حوزه داروسازی، به زودی یک داروی جدید که توسط یادگیری ماشین توسعه یافته، وارد فاز آزمایش بر روی انسان می‌شود.
شاید تصور کنید داروها اتفاقی کشف و ساخته می‌شوند یا حتی به طور کورکورانه مواد مختلف را از نظر اثر بخشی بر یک بیماری یا علامت خاص امتحان می‌کنند. با این حال در مورد اغلب داروها چنین نیست و دانشمندان بر اساس شناختی که از علم شیمی و ویژگی‌های ترکیبات مختلف دارند، تلاش می‌کنند یک ترکیب جدید با اثر بخشی مناسب و خطر ناچیز طراحی کنند.
برخلاف تصور عامیانه‌ای که نسبت به ساخت داروهای جدید برای خالی کردن جیب مردم وجود دارد، ساخت اغلب داروها ملزم به سال‌ها پژوهش، آزمایش بر روی نمونه‌های بافتی در آزمایشگاه، سپس بر روی نمونه‌های جانوری و نهایتاً آزمایش بر روی نمونه‌های انسانی است که حتی می‌تواند بیش از یک دهه طول بکشد. همین زمان بر بودن و هزینه‌های بسیار سنگین ساخت داروهای جدید باعث شده طی یک دهه اخیر تقریباً هیچ داروی تازه‌ای در حوزه اعصاب و روان به بازار ارائه نشود. در حقیقت تقریباً تمامی داروهای اعصاب و روان موجود، به ده‌های پیش از 1990 میلادی باز می گردند.
معمولاً سه تا پنج سال طول می‌کشد تا یک داروی جدید به مرحله آزمایش بر روی انسان برسد. پژوهشگران باید خود بیماری، علت آن و راه‌های غلبه بر آن را شناسایی کنند تا در گام های بعدی سراغ کشف یا ساخت داروهای احتمالی برای درمان آن بروند. خبر خوب اینکه فناوری هوش مصنوعی می‌تواند سرعت ساخت داروهای جدید را به شدت بالا ببرد.
یک کمپانی داروسازی ژاپنی به نام Sumitomo Dainippon Pharma Co در همکاری با یک استارتاپ هوش مصنوعی بریتانیایی به نام Exscienti، تنها پس از 12 ماه یک داروی جدید را به مرحله کارآزمایی بالینی (Clinical Trial) رسانده است.
این داروی جدید که فعلاً با کُد DSP-1181 شناخته می‌شود، می‌تواند در آینده برای درمان «اختلال وسواس فکری-جبری» (به اختصار: OCD) مورد استفاده قرار بگیرد. OCD اختلالی است که میلیون نفر در سراسر دنیا از آن رنج می‌برند. هرچند OCD یک بیماری کشنده نیست، اما به شدت می‌تواند کیفیت زندگی مبتلایان را تحت تأثیر خود قرار بدهد و زندگی را به یک جهنم به تمام معنا تبدیل کند.
Exscientia که در آکسفورد انگلستان قرار دارد، بر پایه یک پلتفرم یادگیری ماشین به نام Centaur Chemist کار می‌کند. ظاهراً این پلتفرم توانسته کاری که انجام آن توسط دانشمندان چندین سال زمان می‌برد را تنها در یک سال انجام بدهد. برای این کار فناوری هوش مصنوعی در ترکیب با علم داروسازی بکار گرفته شده است.
مزیت اصلی به‌کارگیری یادگیری ماشین در ساخت داروهای جدید، سرعت عمل بسیار بالاتر آن نسبت به دانشمندان است. پلتفرم Centaur Chemist قادر است میلیون‌ها ترکیب مولکولی جدید و ویژگی های آنها را شبیه سازی کند و به دنبال اثربخش‌ترین و کم خطرترین آنها بگردد. به این ترتیب می‌تواند برای کشف مؤثر ترین و کم خطرترین داروها برای بیماری‌ها تلاش کند.
توسعه داروهای جدید با استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین افزون بر صرفه جویی در زمان، می‌تواند با صرفه جویی هنگفت در هزینه‌ها نیز همراه باشد. معمولاً توسعه و ارائه یک داروی جدید به بازار بیش از 1 میلیارد دلار هزینه می‌برد بخش اعظم آن صرف مرحله پژوهش می‌شود. بنابراین اگر بتوان داروها در مدت زمان بسیار کوتاه‌تری ساخت، در زمان و هزینه‌ها به شدت صرفه جویی خواهد شد که خود می‌تواند کشف داروهای بیشتری را ممکن کند.
علی رغم همه آنچه که اشاره شد، هنوز داروی احتمالی DSP-1181 راه طولانی در پیش دارد و در این مرحله تنها از نظر چگونگی اثر آن بر بدن انسان (فارماکوکینتیک) مورد بررسی قرار می‌گیرد و هنوز اثربخشی آن موضوع بررسی‌ها نیست.
در صورتی که بی خطر بودن DSP-1181 مورد تأیید قرار بگیرد، وارد فاز دوم و سوم کارآزمایی بالینی بر روی انسان می‌شود که اثر بخشی آن در درمان وسواس مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. DSP-1181 به عنوان یک آگونیست قوی و طولانی اثر گیرنده‌های سروتونینی 5HT1A شناخته می‌شود.