بزرگنمايي:
سیاست و بازاریابی - کامپک از پیشگامان صنعت کامپیوتر شخصی بود که بهعنوان یکی از اولین تولیدکنندههای کامپیوتر شخصی همراه هم شناخته میشود، اما در نهایت سقوط کرد.
کامپک (Compaq) یک شرکت آمریکایی فعال در صنعت کامپیوترهای شخصی بود که از سال 1982 وارد این بازار شد. کامپک از اولین شرکتهایی بود که کامپیوترهای سازگار با IBM را به بازار عرضه کرد. نام این شرکت در تعدادی دیگر از تاریخسازیهای دنیای فناوری همچون ساختن اولین کامپیوتر شخصی همراه هم دیده میشود. کامپک در دورهای از تاریخ بهعنوان بزرگترین تولیدکنندهی کامپیوتر شخصی در جهان شناخته میشد. نبردهای قیمتی با دل و خرید DEC چالشهای این شرکت را در آستانهی قرن 21 را افزایش دادند تا اینکه بالاخره HP در سال 2002 کامپک را خریداری کرد. برند کامپک تا سال 2013 زنده بود و برای کامپیوترهای پایینردهی HP استفاده میشود تا اینکه درنهایت بهصورت کامل از چرخه خارج شد. راد کانیون، جیم هریس و بیل مورتو، مهندسان سابق تگزاس اینسترومنتس، کامپک را راهاندازی کردند. آنها تا چند دهه بعد در شرکت خود باقی ماندند تا اینکه در سال 1991 بر اثر تغییرات زیرساختی مدیریتی، از کامپک خارج شدند. خرید DEC یکی از مهمترین رخدادهای تاریخ کامپک بود که آنها را در آستانهی قرن 21 به بزرگترین شرکت کامپیوتری جهان پس از IBM تبدیل کرد. بههرحال در سالهای بعد مدیران توانایی حفظ موقعیت شرکت را در بازار از دست دادند که درنهایت به حذف یکی از بزرگترین برندهای تاریخ کامپیوتر انجامید.
کامپک از شرکتهایی بود که در ابتدای دههی 1980 و پس از معرفی و اوجگیری کامپیوترهای شخصی توسط IBM، با هدف بهرهبرداری از بازار جدید وارد رقابت شد. اولین کامپیوتر شخصی IBM در سال 1982 معرفی شد. در آن زمان شرکتهای متعددی وارد بازار جدید شدند که تولید کامپیوترهای سازگار با IBM را با قیمت پایینتر شروع کنند. در میان این شرکتها، کامپک بهمرور توانست خود را بهعنوان شرکتی نوآور به شهرت برساند. کامپیوترهای شخصی سازگار با IBM که توسط کامپک تولید میشوند، حتی سریعتر و باکیفیتتر از محصولات خود آن شرکت بودند و قابلیتهای کاربری بهتری را هم ارائه میکردند. اولین گروه از مدیران کامپک، نقش مهمی در پیشرفتهای این شرکت در سالهای ابتدایی داشتند. آنها که هرکدام سابقهی فعالیت در شرکتهای بزرگی همچون تگزاس اینسترومنتس و IBM را یدک میکشیدند، تمرکز زیادی بر نوآوری و تولید محصولات باکیفیت در شرکت خود داشتند. تجربه و تخصص همین مدیران باعث شد تا رشد کامپک در صنعت پر فراز و نشیب کامپیوتر شخصی در سالهای ابتدایی دههی 1980 با پایداری ادامه پیدا کند. نیروی انسانی کامپک نیز تخصص لازم را برای توسعهی محصولات حرفهای داشت تا اینکه پس از مدتی شرکت دیگر از دنبال کردن مسیر IBM هم بینیاز شد.
گروه اولیهی کارمندان کامپک کامپک دقیقا کمی پس از دورانی راهاندازی شد که کارآفرینهای دنیای کامپیوتر شخصی، به سودآوری بالایی رسیده بودند. دستاورد بزرگ فناورانهی ریزپردازنده در دنیای کامپیوترهای شخصی، امکان تولید کامپیوترهای کوچکتر و سریعتر و ارزانتر را فراهم کرده بود که منجر به شکلگیری شرکتهای تولیدکنندهی متعدد در دنیای فناوری شد. ریزپردازندهها، علاوه بر هزینهی پایینتر، منجر به کوچکتر شدن کامپیوترهای شخصی هم شدند که افزایش شدید تقاضا را در بازار بههمراه داشت. درنتیجه هزینههای تحقیق و توسعه هم کاهش پیدا کرد و فرصت برای تولد شرکتهای تولیدکنندهی متعدد فراهم شد. اولین مدیران و مهندسان کامپک، از مدیران باسابقهی تگزاس اینسترومنتس و IBM بودند
اولین شرکتهای فعال در صنعت کامپیوترهای شخصی، برتری فناورانه و قدرت بازاریابی مناسبی داشتند. ازطرفی عدم توانایی برخی از آنها در مدیریتهایی همچون انبارداری و کنترل کیفیت باعث میشد تا پس از مدتی شکست بخورند و از بازار خارج شوند. در اثر شکست همین شرکتها، سرمایهگذاران خطرپذیر در آن دوران بنیانگذاران دنیای کامپیوتر شخصی را ملزم میکردند تا پس از مدتی مدیریت اصلی شرکت را به مدیران باسابقه واگذار کنند. به همین دلیل روزن نیز تصمیم گرفت تا ریاست هیئتمدیرهی کامپک را در اختیار بگیرد. او که قبلا 400 هزار دلار در سرمایهگذاری در یک استارتاپ کامپیوتر شخصی از دست داده بود، دربارهی سرمایهگذاری و مدیریت کامپک در مصاحبهای گفت: «در روزهای ابتدایی، شاهد دورانی از کارآفرینان باانرژی بودیم که شخصیت خود را به شرکتشان منتقل میکردند. اکنون این کسبوکار به مدیران متفاوتی نیاز دارد. امروز شاهد صنعتی هستیم که بخشش زیادی در قبال اشتباهها ندارد».
Compaq Portable کامپک در دورانی که شرکتهای دیگر با شکست عرضهی کامپیوترهای همراه کوچک دستوپنجه نرم میکردند، اولین محصولات خود را به بازار عرضه کرد. Compaq Portable و Compaq Plus، کامپیوترهایی بودند که بهنوعی استاندارد کامپیوترهای شخصی همراه بزرگ با کاربری کامل را به صنعت معرفی کردند. شرکت در سال 1983 بیش از 53 هزار کامپیوتر شخصی همراه در ایالات متحده و کانادا به فروش رساند. در همان سال، تعداد کارمندان کامپک از 100 به 600 نفر رسید و نرخ تولید هم از 200 کامپیوتر در ابتدای سال به 9 هزار کامپیوتر در انتهای سال افزایش یافت. رکورد درآمد 111/2 میلیوندلاری کامپک در آن سال، آنها را به موفقترین شرکت آمریکایی در سال اول فعالیت تبدیل کرد. یکی از دلایل اصلی موفقیت اولیهی کامپک، همکاری نزدیک با نمایندههای فروش بود. در آن سالها بیش از 90 نوع کامپیوتر شخصی با هدفگیری کارمندان و ادارهها در بازار وجود داشتند. رقابت بر سر تصاحب قفسهی فروشگاهها در اوج بود و همه برای کسب سهم بیشتر از بازار، تقلا میکردند. دراینمیان کامپک سیستم فروش مستقیم نداشت و درنتیجه بهعنوان رقیب نمایندههای فروش فعالیت نمیکرد. درنتیجه فروشندهها تمایل بیشتری برای بازاریابی و فروش محصولات این شرکت داشتند. کامپک همچنین برنامههای تسهیلاتی و پرداخت کارمزد به نمایندهها را در پیش گرفته بود که منجر به تشویق بیشتر آنها برای فروش کامپیوترهای این شرکت میشد. از دلایل دیگر موفقبت کامپک در سالهای ابتدایی میتوان به سیستم طراحی و تولید چابک آنها اشاره کرد. برند آمریکایی، فرایندهای توسعه و تولید و عرضه به بازار را در دورههای زمانی کوتاه انجام میداد. وقتی یک محصول به تأیید مدیران میرسید، تمامی فرایندهای توسعهای بهصورت همزمان انجام میشد. درواقع در همان زمان که توسعه و ساخت محصول جریان داشت، بازاریابها هم فعال بودند و مهندسان نیز بهصورت پیوسته طراحی را بهینهسازی میکردند. چرخهی تولید محصول در صنعت کامپیوتر شخصی، معمولا 12 تا 18 ماه بود. کامپک با سیستم مدیریت یکپارچهی خود آن را به 6 تا 9 ماه رساند.
کامپک با کمتر از چهار سال فعالیت وارد فهرست فورچن 500 شد
سرعت بالای تولید محصولات جدید در کامپک، در میانهی دههی 1980 با رخدادی تاریخی برای آنها همراه بود. اینتل در سال 1985 تصمیم به بازاریابی ریزپردازندهی جدید خود یعنی 80386 را داشت. غول دنیای پردازنده اعتقاد داشت که کامپک با قدرت بالای خود در طراحی و عرضهی سریع محصولات به بازار، ورودی تضمینشده را برای پردازندهی جدید رقم خواهد زد. درنتیجه دو شرکت وارد همکاری شدند تا پردازندهی اینتل را بهینهسازی و برای عرضه به بازار آماده کنند. تیمهای مهندسی اینتل و کامپک در کنار یکدیگر بخشهای گوناگون پردازنده را بهینهسازی کردند تا با استانداردهای موردنظر کامپک برای تولید کامپیوتر شخصی هماهنگ شود.
کامپیوتر کامپک Deskpro Model 1 کامپک در سال 1989 دو محصول مهم بهنامهای Systempro و Deskpro 486 به بازار معرفی کرد. این کامپیوترهای شخصی جدید، از فناوری موسوم به Extended Industry Standard Architecture یا EISA بهره میبردند. فناوری مذکور، بهصورت اختصاصی در کامپک توسعه یافته بود و بهعنوان رقیبی برای فناوری Microchannel شرکت IBM در کامپیوترهای PS/2 شناخته میشد. فناوریهای جدید، سرعت کامپیوترهای شخصی را هم افزایش میدادند و آنها بهمرور توانایی انجام فعالیتهای پیچیده مانند شبکه و کارهای چندوظیفگی را هم پیدا کردند. اضافه شدن فناوری EISA به کامپیوترهای کامپک باعث جذب کاربران جدید به محصولات این شرکت شد. کاربرانی که بهدنبال قدرت پردازشی و سرعت بیشتر در کامپیوترهای شخصی بودند. درواقع کامپک با EISA بهنوعی استانداردهای صنعت را تدوین میکرد. در دورانی که IBM کامپیوترهای خود را براساس فناوری Microchannel تولید میکرد، اکثر شرکتهای دیگر از EISA بهره میبردند. فروش اولیهی Systempro طبق انتظار مدیران پیش نرفت، اما کانیون و مدیران دیگر میدانستند که وارد بازار جدیدی شدهاند و بهمرور، سرعت فروش افزایش خواهد یافت.
فروش بینالمللی، بیش از نیمی از درآمد کامپک را در سال 1990 تأمین میکرد و برای اولینبار، بیشتر از آمار فروش شرکت در آمریکای شمالی شد. در همان سال، 9 محصول جدید به بازار معرفی شد که از میان آنها میتوان به نسخهی جدید Deskpro 386 و کامپیوتر شخصی همراه و قدرتمند شرکت یعنی Compaq LTE 386s/20 اشاره کرد. تا پایان سال 1990، تعداد نمایندههای فروش کامپک در سرتاسر جهان به 3،872 رسید که بیش از دو هزار نماینده در آمریکای شمالی فعال بودند. فراز و نشیب در دههی 1990
اولین نشانههای کاهش درآمد و عملکرد کامپک در سال 1991 پدیدار شدند. دلایل گوناگون از رکود اقتصادی تا رقابتهای قیمتی و چالش توزیع، حفظ روند روبهرشد را برای برند آمریکایی دشوار میکرد. درنتیجه در سال 1991 و برای اولینبار، فروش و درآمد کامپک کاهش پیدا کرد. در همان دوران نیز هنوز کامپیورهای سری Deskpro 386 پرفروشترین محصولات کامپک بودند. سهچهارم از مجموع درآمد شرکت هم از فروش کامپیوترهای شخصی رومیزی کسب میشد.
Compaq Portable SLT پس از تغییرات مدیریتی، تغییر عظیم در ساختارهای سازمانی کامپک رخ داد. تمرکز شرکت مجددا روی بخشهای کامپیوتر شخصی و سیستمها معطوف شد. بهعلاوه، 1،440 نفر برابر با 12 درصد از نیروی انسانی کامپک، تعدیل شدند. از تغییرات دیگر میتوان به استعفای پنج مدیر ردهبالا اشاره کرد. در میان آنها، جیمز سی هریس نیز بود که بهعنوان معاون ارشد بخش مهندسی فعالیت میکرد و بهعنوان آخرین بنیانگذار، از کامپک خارج شد. باوجود بحرانهای رخداده در سال 1991، کامپک در ژوئن سال 1992 موفق به معرفی 16 محصول جدید به بازار شد. محصولات جدید در دستهبندیهای گوناگون قرار داشتند. از میان آنها میتوان به کامپیوتر شخصی رومیزی ارزانقیمت (Compaq ProLinea)، کامپیوتر شخصی همراه ارزانقیمت (Contura) و کامپیوترهای شخصی قابل ارتقاء متعدد اشاره کرد که امکان بهروزرسانی قابلیتهای گرافیکی و صوتی را به کاربر ارائه میداد. در همان ماه، زیرمجموعهی جدیدی باهدف توسعه و فروش لوازم جانبی کامپیوتری، خصوصا پرینتر و محصولات مرتبط شروع به کار کرد. محصولات اولیهی این زیرمجموعه شامل پرینتر Pagem، کامپک را به بازار روبهرشد جدیدی وارد کرد که شامل فروش پرینترهای تحت شبکه میشد. البته زیرمجموعهی مذکور موفقیتهای زیادی را تجربه نکرد و در سال 1993 تعطیل شد.
کامپک در سال 1994 سیستم لجستیک خود را نیز بهینهسازی کرد و ساختار مدرنتر و پویاتری را در آن به کار گرفت. پیش از آن، شرکت ابتدا نیاز به قطعات برای ساخت کامپیوترها را پیشبینی کرده و سپس آنها را تولید میکرد. در ساختار مذکور، احتمال ساخت بیشازحد قطعات وجود داشت و انبارداری را دشوار میکرد. بهعلاوه، در برخی موارد قطعات موردنیاز برای ساخت کامپیوترهای پرفروش در دسترس نبود. ساختار لجستیکی جدید، تولید و انبارداری را براساس نیاز بازار تنظیم میکرد و منجر به صرفهجویی قابلتوجهی در سیستم انبارداری و تولید شرکت شد. کامپک در سالهای پایانی قرن بیستم بهدنبال ورود به بازارهای جدید اینترنتی بود
از فعالیتهای مهم دیگر کامپک در میانهی دههی 1990 میتوان ورود به تجهیزات شبکهی پرسرعت و محصولات و خدمات اینترنتی اشاره کرد. در اکتبر 1996، دستهی جدیدی از کامپیوترهای ورکاستیشن مخصوص مهندسی با برند کامپک به بازار عرضه شد که دستهی جدیدی از مشتریان را هدف قرار میداد. همین رویکردها باعث شد تا شرکت در میانهی دوم دههی 1990 رشد قابلتوجهی را تجربه کند. درآمد آنها از 5/79 میلیارد دلار در سال 1992 به 20/01 میلیارد دلار در سال 1996 رسید. سود خالص که آخرین بار در سال 1990 به رکورد 577 میلیون دلار رسیده بود، در سال 1994 مجددا رکوردشکنی کرد و به 988 میلیون دلار رسید. رکورد بعدی در سال 1996 و با ثبت سود خالص 1/32 میلیارد دلار ثبت شد. 15 درصد از درآمد کامپک از کامپیوترهای شخصی مصرفکننده، 48 درصد از کامپیوترهای رومیزی اداری و 35 درصد از سرورها و ورکاستیشنها کسب میشد. سالهای پایانی فعالیت مستقل
کامپک در سالهای پایانی قرن بیستم بهدنبال نفوذ هرچه بیشتر به بازار کامپیوترهای شخصی و افزایش سهم خود در بازار بود. آنها در سال 1997 کامپیوتری بهنام Presario 2000 را با قیمت 999 دلار به بازار عرضه کردند. کامپیوتر ارزانقیمت جدید، خانوارهای آمریکایی (60 درصد) را هدف قرار داده بود که به کامپیوتر شخصی مجهز نبودند. در همان سال، دو فرایند خرید و ادغام مهم در تاریخ کامپک رخ داد. در ماه اوت، در خریدی به ارزش چهار میلیارد دلار و بهصورت تبادل سهام، Tandem Computers خریداری شد که از پیشگامان صنعت سرور با فروش سالانهی دو میلیارد دلار بود. خرید بعدی با پرداخت 280 میلیون دلار انجام شد که شرکت Microcom را از دستهی تجهیزات دسترسی از راه دور به شبکه، به کامپک ملحق کرد.
Compaq LTE 5280 ادغام فعالیتهای دیجیتال با کامپک، هزینهها و دشواریهای متعددی را برای برند آمریکایی بههمراه داشت. آنها در سال 1998 هزینهای 3/6 میلیارد دلاری را برای هماهنگساز ادغاکمعا متحمل شدند. درنتیجه اعلام تعدیل 15 هزار نفر در دیجیتال و دو هزار نفر در کامپک هم به رسانهها اعلام شد. حوزههای مشترک فعالیت دو شرکت شناسایی شدند و درنتیجه تولید کامپیوتر شخصی دیجیتال در کامپک ادغام شد و فعالیتهای بخش تجهیزات شبکهی کامپک، کاهش یافت. چالشها در هماهنگ کردن دیجیتال با کامپک، بحرانهایی را در بخشهای گوناگون شرکت ایجاد کرد. آنها توانایی خود در تولید محصولات مناسب و سریع را در دستهی ارزانقیمت از دست دادند و سهم بازار را به دل واگذار کردند. در آن دوران، کامپک از سه شرکت مشاورهای برای دریافت کمک پیرامون ادغام دیجیتال بهره میبرد. فایفر پس از خرید شرکتهای جدید، چشمانداز روشنی برای ادامهی مسیر نداشت. آنها با چالش ترکیب فرهنگهای سازمانی روبهرو بودند و انتخاب بین فعالیت در دستهی حرفهای یا پایینرده هم به چالش بزرگ دیگری تبدیل شده بود. درواقع میتوان ادعا کرد که مدیران کامپک در خریدهای جدید تنها بهدنبال آمارها و چشماندازهای بلندپروازانه بودند و مشتریان و مصرفکنندگان را در تصمیمگیریها مدنظر قرار ندادند. در همان دوران، رقابت با دل هم با شدت ادامه داشت. رقیب هموطن، با فروش مستقیم محصولات و حذف واسطهها، بخش مهم کامپیوترهای ارزانقیمت را به تصاحب خود درآورده بود. درمقابل، کامپک تلاش میکرد تا با خریدهای جدید، بیشتر خود را شبیه به IBM و HP کند و به یک شرکت سیستممحور تبدیل شود. درحالیکه IBM و HP در فعالیت در دستهی تجاری موفق بودند، کامپک هنوز نتوانسته بود با خریدهای جدید، نقش خود را در بازار تجاری روشن کند.
انتظارها از کامپک در سال 1999 به اوج رسیده بود. آنها باوجود تمام چالشها فصل پایانی 1998 را با رشد مناسبی به پایان رساندند. بهعلاوه، شرکت بهدنبال بهرهبرداری هرچه بیشتر از موج جدید اینترنت بود و علاوه بر راهاندازی وبسایت اختصاصی برای فروش محصولات، قصد عرضهی عمومای سهام AltaVista، یکی از استارتاپهای بزرگ دوران داتکام را هم داشت. بااینحال، بحران حقوقی که در سال 1999 برای کامپک و مدیران میانی آن ایجاد شد، چالشها را مجددا افزایش داد. درنهایت فایفر در آوریل 1999 مجبور به استعفا شد. پس از جدا شدن فایفر، مایکل کاپلاس بهعنوان مدیرعامل کامپک مشغول به کار شد. او قبلا بهعنوان معاون ارشد و مدیر اطلاعات مشغول به کار بود. او پس از مدتی بهعنوان رئیس هیئتمدیره نیز جایگزین روزن شد. از اقدامهای مهم کاپلاس میتوان به احیای برخی از بخشها اشاره کرد که در زمان فایفر رو به تضعیف رفته بودند و همچنین ارتباط کامپک با مایکروسافت نیز بهبود یافت. البته هنوز چالش رقابت با محصولات ارزانقیمت رقبا، خصوصا دل، به کامپک فشار وارد میکرد.
کاپلاس، آخرین مدیرعامل و رئیس هیئتمدیرهی شرکا مستقل کامپک، پس از ادغام تاریخی بهعنوان مدیر کل HP مشغول به کار شد. در آن زمان، کارلی فیورینا بهعنوان رئیس هیئتمدیره و مدیرعامل HP فعالیت میکرد. کاپلاس مدت زیادی در این موقعیت نماند و از وضعیتش در شرکت جدید راضی نبود. کاپلاس اعتقاد داشت هیئتمدیره هیچگاه او را بهعنوان مدیرعامل، جایگزین فیورینا نخواهد کرد و پس از 6 ماه، با استعفا به MCI Worldcom پیوست. اگرچه از بین رفتن کامپک مستقل در دوران کاپلاس رخ داد، اما نمیتوان او را بهخاطر رخدادهای پیشآمده در شرکت باسابقهی آمریکایی مقصر اصلی دانست. بههرحال سقوط کامپک نتیجهی ترکیبی از رخدادها بود که شاید مهمترین دلیل آنها، بلندپروازی بدون برنامهی مدیران وقت باشد.
از محصولات HP تحت برند کامپک HP برند کامپک را تا سالها در برخی از محصولاتش استفاده میکرد. اگرچه بسیاری از محصولات حرفهای بازار سرور با برند HP جایگزین شدند (بخشی که اکنون با نام Hewlett Packard Enterprise فعالیت میکند) اما محصولات سمت مصرفکننده و پایینرده، با برند و لوگوی کامپک فروخته میشدند. از محصولاتی که هنوز با نام و برند کامپک در بازار شناخته میشدند، میتوان به کامپیوترهای شخصی پرطرفدار Presario اشاره کرد. مقالههای مرتبط داستان برند
داستان برند اچپی، آرزوهایی که سیلیکونولی را شکل دادند داستان برند: ظهور، افول و تولد دوباره IBM داستان برند: دل، بازمانده سختکوش عصر کامپیوترهای شخصی داستان برند DEC، غول فراموششدهی دنیای فناوری داستان برند اینتل، از قانون مور تا تراشههای کوانتومی داستان برند: لنوو، بزرگترین تولیدکننده کامپیوتر شخصی در دنیا
در سال 2011، مدیرعامل وقت HP یعنی لئو آپوتکر از برنامههای شرکت برای جداسازی بخشی یا کل کسبوکار Personal Systems از HP خبر داد. اگرچه فروش کامپیوترهای شخصی برای HP مناسب بود، اما حاشیهی سود پایین محصولات باعث میشد تا مدیران بهدنبال راهکارهای جایگزین باشند. همانطور که گفته شد HP رتبهی اول فروش کامپیوترهای شخصی را در اختیار داشت، اما بهمحض اعلام تصمیم برای جدا کردن بخش مذکور، بازار واکنشی منفی به آنها نشان داد و مستقل کردن بخش کامپیوترهای شخصی، تا مدتی به تعویق افتاد. بههرحال وضعیت برای HP آنچنان مناسب نبود و لنوو (که با خرید بخش کامپیوترهای شخصی IBM قدرتمند شده بود) با سرعت بالایی به سمت صدر جدول حرکت میکرد. پایان عمر برند کامپک به آن صورتی که میشناختیم در سال 2013 رخ داد. HP دیگر از برند مذکور در هیچیک از محصولات خود استفاده نکرد. در سال 2015، یک شرکت آرژانتینی بهنام Grupo Newsan علاوه بر خرید مجور برند، با پرداخت سه میلیارد دلار در بقایای کامپک سرمایهگذاری کرد. آنها در همان سال چند نمونه لپتاپ با برند Presario در بازار داخل آرژانتین عرضه کردند. آخرین آمارها ادعا میکنند که وبسایت آرژانتینی کامپک هم در سال 2019 از دسترس خارج شده است.