سیاست و بازاریابی - فرمان اجرایی دونالد ترامپ برای مسدودسازی وی‌چت می‌تواند میلیون‌ها مشتری اپل در چین را یک‌شبه از این شرکت دور کند. در کشور چین، آیفونی که وی‌چت نداشته باشد عملا گوشی محسوب نمی‌شود.

دونالد ترامپ چند روز پیش فرمانی اجرایی امضا کرد که پیام‌رسان وی‌چت را مسدود می‌کند. درحالی‌که این اتفاق ممکن است در نگاه اول برای برخی کاربران چندان مهم به‌نظر نرسد، اما می‌تواند عواقب شدید و بلندمدتی برای تقریبا کل صنعت فناوری داشته باشد؛ این تأثیر مهم به ماهیت وی‌چت مربوط نمی‌شود، بلکه به شرکت مادر آن یعنی تنسنت ارتباط دارد. تنسنت یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های چینی است که تاکنون توانسته در برندهای مختلف نظیر Riot Games و دیگر برندهایی که در ایالات متحده حضور دارند سرمایه‌گذاری کند. نکته‌ای که ممکن است خیلی‌ها به آن توجه نکرده باشند، این است که مسدود شدن وی‌چت ازسوی دولت آمریکا می‌تواند روی کسب‌و‌کار اپل هم اثر منفی بگذارد؛ اپل برای پیش‌برد تجارت خود تا حد زیادی به چین وابسته است. اپل شمار درخورتوجهی کاربر در کشور چین دارد و محصولات متنوعی را دردسترس آن‌ها قرار می‌دهد. تقریبا تمامی شرکای تجاری اپل در حوزه‌ی تولید و مونتاژ محصولات در چین حضور دارند و به‌همین دلیل اهالی کوپرتینو همواره اهمیتی ویژه برای بازار این کشور قائل بوده‌اند. فرمان اجرایی جدید ترامپ نه‌تنها اپل را به حذف وی‌چت از فروشگاه اپ استور مجبور می‌کند، بلکه می‌تواند به‌شکلی کاملا محسوس نحوه‌ی تولید و فروش محصولات اپل در چین را دست‌خوش تغییر کند. کارشناس رسانه‌ی ورج اعتقاد دارد که حذف وی‌چت از اپ استور می‌تواند «واحد تجاری کسب‌و‌کار موبایلی اپل در چین را نابود کند». اپل برای ادامه‌ی فعالیت‌های تجاری خود تا حد زیادی به چین وابستگی دارد
اپلیکیشن پیام‌رسان وی‌چت در بین کاربران چینی نفوذ بسیار زیادی دارد و عملا بازار پیام‌رسان‌های این کشور را به‌سلطه‌ی خود درآورده است. بن تامپسون ، از تحلیلگران آمریکایی، در اظهارنظری جالب در سال 2017 گفت: «هیچ چیزی در هیچ کشور دیگری وجود ندارد که بتوان آن را با وی‌چت مقایسه کرد و این موضوع به‌خصوص درباره‌ی سرویس‌های فیسبوک شامل خود فیسبوک، مسنجر و اینستاگرام هم صدق می‌کند و این سرویس‌ها نیز ازلحاظ سلطه بر بازار چین، با وی‌چت قایل‌مقایسه نیستند. تمامی آن سرویس‌‌ها درباره‌ی برقراری ارتباط وقت تلف کردن هستند؛ این گفته برای وی‌چت نیز صدق می‌کند، اما وی‌چت قابلیت‌های دیگری همچون ارائه‌ی مقالات خبری، پیدا کردن تاکسی‌ها، پرداخت پول برای ناهار، دسترسی به منابع دولتی و قابلیت‌هایی جالب در زمینه‌ی کاری برای کسب‌و‌کارها ارائه می‌دهد. تمامی این موارد باعث می‌شوند وی‌چت، خود گوشیِ شما باشد و در چین بیشتر از هر جای دیگری، گوشی‌تان همه‌چیزِ شما است». گفته‌های تامپسون نشان می‌دهد گوشی آیفون بدون وی‌چت برای صدها میلیون نفر از کاربران چینی که از این پیام‌رسان استفاده می‌کنند، عملا گوشی به‌حساب نمی‌آید و دلیلی برای خرید آن وجود ندارد. بررسی‌‌ها نشان می‌دهد واحد تجاری کسب‌و‌کار موبایلی اپل در چین، روی همین کاربران که مشتری وی‌چت هستند اتکا دارد. این یعنی اگر اپل به‌دلیل فرمان اجرایی ترامپ نتواند وی‌چت را روی آیفون‌ها ارائه دهد، واحد تجاری‌اش در چین تقریبا یک‌شبه نابود می‌شود. در این پرونده‌ی به‌خصوص، اپل گرفتار سیاست‌های خود نیز شده چون پلتفرمی که اپل ارائه می‌دهد، پلتفرم بسیار بسته و محدودی است. پلتفرمی بازتر همچون اندروید می‌توانست به کاربران چینی امکان دهد بدون تأیید مستقیم خود اپل، وی‌چت را روی آیفون‌های این شرکت نصب کنند. بااین‌حال اپل سخت‌گیری بسیار زیادی روی نصب اپلیکیشن‌ها دارد و باید حتما یکایک آن‌ها به تأیید شرکت برسند تا امکان انتشارشان روی اپ استور فراهم شود. اجازه دادن به کاربران برای نصب وی‌چت به‌شکل غیرمستقیم تصمیم ایدئالی برای خود اپل نیست، اما حداقل می‌تواند تجارتش را در چین نجات دهد. اگر اپل چنین تصمیمی اتخاذ کند، حداقل میلیون‌ها نفر از کاربرانش در چین همچنان توانایی استفاده از آیفون را خواهند داشت.

اپل ازلحاظ فیزیکی نمی‌تواند تولید محصولاتش را به هیچ‌ شرکت دیگری در هیچ جای دنیا برون‌سپاری کند (مخصوصا شرکت‌های حاضر در ایالات متحده). تیم کوک ، مدیرعامل فعلی اپل که در سال 2005 به‌عنوان مدیر ارشد عملیاتی شرکت شناخته می‌شد در آن زمان فرایند تولید محصولات را به فرم سیستم تولیدِ به‌موقع (JIT) درآورد که مزیت‌هایی مهم به‌همراه داشت. این روش تولید باعث می‌شود میزان محصولاتی که به‌صورت اضافه تولید می‌شوند کاهش پیدا کند و به‌طور مداوم محصولات جدیدی که به درد مردم بخورد تولید شود. این تصمیم که خوبی‌های زیادی داشت، امروزه باعث شده اپل به‌صورت انحصاری بر شرکت‌های تولیدی نظیر فاکس‌کان متکی باشد. میزان وابستگی اپل به شرکت‌های چینی به‌حدی است که وقتی به‌دلیل دنیاگیری ویروس کرونا (کووید 19) کارخانه‌ها تعطیل شدند، مشکلاتی جدی در کل زنجیره‌ی تأمین اپل ایجاد شد. اپل پس از مدت‌ها شایعه و گمانه‌زنی، سرانجام هنگام انتشار گزارش مالی جدید خود اعلام کرد عرضه‌ی گوشی‌های خانواده‌ی آیفون 12 با چند هفته تأخیر انجام می‌گیرد. قطعا دلیل اصلی تأخیر در عرضه‌ی گوشی‌های رده‌بالای جدید اپل به همین موضوع برمی‌گردد.

ماجرا صرفا به فروش آیفون‌ها خلاصه نمی‌شود. یکی از مهم‌ترین بازوهای درآمدزای اپل، بخش «خدمات» است که سرویس‌هایی همچون فروشگاه اپ استور و اپل موزیک و آی‌کلاد و موارد دیگر را شامل می‌شود. آن‌طور که داده‌ها اعلام می‌کنند، کاربران چین صرفا در ماه آوریل 2020 (فروردین و اردیبهشت 1399) بالغ‌بر 1٫53 میلیارد دلار در اپ استور پول خرج کرده‌اند. در نظر داشته باشید که این عدد صرفا محدود به اپ استور است و دیگر سرویس‌های موجود در کسب‌و‌کار «خدمات» اپل را شامل نمی‌شود. اپل طی سال‌های اخیر روی بخش «خدمات» مانور بسیار ویژه‌ای داده و سرویس‌های جدیدی همچون اپل TV پلاس و اپل نیوز پلاس راه‌اندازی کرده است تا درآمد بیشتری کسب کند. به‌دلیل کاهش سرعت فروش گوشی‌های هوشمند، اپل مدت‌ها است تلاش می‌کند سهم خود را از بازار چین افزایش دهد اما فعلا به درِ بسته خورده است. دنیاگیری ویروس کرونا نه‌تنها کارخانه‌ها بلکه فروشگاه‌ها را نیز به‌تعطیلی کشاند تا میزان فروش محصولات، کمتر از قبل شود. به‌علاوه همین دنیاگیری باعث شده افراد زیادی کار خود را از دست دهند و حاضر نباشند هزینه‌ی زیادی برای گوشی پرداخت کنند. اپل مدتی پیش در بیانیه‌‌ای فوری که دراختیار سرمایه‌گذاران قرار داد، پیش‌بینی اولیه‌ی خود برای درآمدها را تغییر داد؛ اپل در آن زمان گفت دلیل اصلی کاهش درآمدها این است که دنیاگیری کووید 19 باعث شده میزان تقاضا برای محصولات این شرکت در چین تحت تأثیر قرار گیرد.