سیاست و بازاریابی - شهر: شفافیت، حمایت از افشاکنندگان فساد، توجه بیشتر به محلات کم‌برخوردار، افزایش اعتبارات حمل و نقل عمومی و دریافت اجاره‌بها از ساختمان‌های در اختیار سازمان‌ و شرکت‌های شهرداری سبب شده تا بودجه 1400 شهرداری تهران بسیار متفاوت‌تر و منطقی‌تر از سال‌های گذشته باشد.

به گزارش شهر، سند دخل و خرج شهرداری تهران در سال 1400 شاید یکی از آخرین سندهایی باشد که مدیریت جدید شهری در دوره خودش از خود به جای گذاشته است. سندی که به عقیده کارشناسان و ناظران شهری، شفاف‌تر، منطقی‌تر، مشارکت‌محور و البته بر اساس واقعیت‌های موجود تنطیم شده و از همه مهم‌تر نخستین‌هایی دارد که شاید در تاریخ بودجه نویسی بلدیه تا به حال دیده نشده است.
شهرداری تهران پنجم بهمن سال 1399 بودجه‌ای با سقف 47 هزار و 687 میلیارد تومانی در دو سطح را به شورای شهر تهران ارایه کرد؛ بودجه سال 1400 شهرداری تهران با رشدی 19 درصدی از حدود 30 هزار میلیارد تومان در سال 1399 به 36 هزار و 333 میلیارد تومان رسیده است اما؛ تفاوت بودجه امسال این است که رقم تبصره ها و همینطور اعتبار بودجه تکمیلی هم به این سقف اضافه می‌شود. درواقع 11 هزار و 354 میلیارد تومان بار مالی تبصره‌ها که برای نخستین بار در بودجه لحاظ شده است، به سقف بودجه اضافه می‌شود و این میزان به 47 هزار و 687 میلیارد تومان می‌رسد. 2 هزار و 274 هزار میلیارد تومان اعتبار مربوط به بودجه تکمیلی هم اضافه می‌شود و کل بودجه به عدد 49 هزار و 961 میلیارد تومان می‌رسد. آنگونه که مدیران شهری گفته‌اند، منابع اعتبارات بودجه تکمیلی قرار است از کسانی که به گفته آنان «منافع بیشتری از افزایش قیمت املاک‌ می‌برند» تامین دریافت شود. با بودجه تکمیلی قرار است، شهرداری 32 پروژه را تامین مالی و تکمیل کند. بودجه پیشنهادی شهرداری تهران پس از چکش‌کاری در شورای شهر تهران سرانجام با رقم 48 هزار و 833 میلیارد تومان تصویب شد.
نخستین‌هایی که بودجه 1400 را شفاف کرد
دریافت اجاره‌بها از ساختمان‌های در اختیار سازمان‌و شرکت‌های شهرداری و همینطور گنجاندن مواردی مانند بهای تمام شده خدمات و برخی جداول در سند دخل و خرج شهرداری تهران برای سال آینده از نقاط قوت و در جهت شفافیت هر چه بیشتر بودجه 1400 است. آنطور که محمود اولاد، کارشناس مسایل اقتصادی به خبرنگار شهر گفته است: «در گذشته ساختمان‌هایی که در اختیار سازمان‌ها و شرکت‌ها بود نه اجاره‌ای پرداخت می‌کردند و نه ملزم به پرداخت بودند اما؛ در لایحه بودجه سال آینده گفته شده ما به ازای اجاره آنها در درآمدها هم لحاظ شود و از طرف دیگر معادل همان ارقام در هزینه‌ها هم بیاید. این مورد سبب شده تا رقم سقف بودجه به 47 هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کند درواقع باید تاکید کرد که این رشد سقف بودجه نیست بلکه بخشی از شفاف‌سازی است.»
این کارشناس مسایل اقتصادی، به بخش دیگری از لایحه پیشنهادی شهرداری تهران برای سال 1400 اشاره کرد که به گفته او بخش مهم و یکی از نقاط قوت بودجه است: «یکی از بحث‌های مهم درباره سند بودجه و مساله‌ای که بارها از نظر تئوری‌های اقتصادی مطرح می‌شد، این بود که در شهرداری هر پولی که از شهروندان دریافت می شود، باید محل هزینه‌کرد آن هم مشخص باشد. برخی از این درآمدها مابه‌ازا دارد، یعنی زمانی که مثلا عوارض ورود به طرح ترافیک از شهروندان دریافت می‌شود درآمدهای حاصل از این بخش باید صرف توسعه حمل و نقل عمومی شود، یا درآمد قطع اشجار باید در راستای توسعه و احیای درختان و بوستان‌ها شود، در شرایطی که در بودجه‌های سنوات گذشته این موضوع گنجانده نمی‌شد، اما در لایحه سال آینده دقیقا در بودجه آمده که این درآمدها در کدام بخش قرار است هزینه شود.» شاید یکی از مهم‌ترین نخستین‌های بودجه 1400 شهرداری تهران، شفاف‌سازی تبصره‌هایی باشد که در بودجه‌های سال‌های گذشته می‌آمد بدون آنکه عدد و رقمی برای آن در نظر گرفته شود، اما در بودجه امسال، مدیران شهری در راستای شفافیت و بر اساس تجربه سال‌های گذشته، برای تبصره‌ها چیزی در حدود 11 هزار میلیارد تومان پیشنهاد کرد.

مشارکت در سرمایه‌گذاری
موضوع جدید دیگری که مدیران شهری در بودجه امسال گنجانده‌اند توجه به سرمایه‌گذاری و مشارکت در پروژه‌های شهری است، به طوری که در این لایحه بیش از 19 هزار میلیارد تومان به عنوان بودجه مشارکت و سرمایه‌گذاری آورده شده که قراراست منابع آن کاملا از طریق بخش خصوصی تامین شود.
علی مودت، معاون نظام فنی و اجرایی اداره کل برنامه و بودجه شهرداری تهران در این رابطه می‌گوید: اعتبار مورد نیاز برای اتمام پروژه های عمرانی مندرج در برنامه­ های توسعه شهرداری تهران، در حال حاضر بیش از 80 هزار میلیارد تومان برآورد شده که این رقم با افزایش سنواتی و تعدیل ­های منظور شده رشد فزاینده و مستمر خواهد داشت.
این در حالی است که کل بودجه عمرانی شهرداری تهران در سال 1399 حدود 15 هزار میلیارد تومان بوده است. به این ترتیب، اتمام این پروژه ها با استمرار تأمین مالی با روند موجود و بدون در نظر گرفتن تورم و فرض عدم آغاز پروژه جدید، سال‌ها به طول خواهد انجامید.
به گفته او؛ در بودجه مشارکتی سال 1400، ضمن تشریح فرآیند مشارکت در مفاد تبصره 19، برای 172 پروژه مشارکتی، رقمی بالغ بر 19 هزار میلیارد تومان منظور شده است که از این رقم حدود 15 هزار میلیارد تومان برای 121 پروژه مشارکتی مشمول بهره مندی از امتیازات ردیف متمرکز (غیر خودگردان) و4 هزار میلیارد تومان نیز برای سایر پروژه های مشارکتی (خودگردان) در قالب 51 پروژه پیش بینی شده است. (رقم کل اعتبار مورد نیاز برای اجرای پروژه­ های مشارکتی بالغ بر 100 هزار میلیارد تومان برآورد می شود).
هر که بامش بیش؛ برفش بیشتر
بر اساس بودجه امسال؛ قرار است از کسانی که نفع بیشتری از افزایش قیمت ملک در تهران می‌برند عوارض بیشتری دریافت شود و به همین دلیل هم مدیران تهران بخشی با عنوان بودجه تکمیلی با سقف 2 هزار و 200 میلیارد تومان را در سند و دخل خرج شهرداری گنجاند. منابع اعتبارات بودجه تکمیلی قرار است از کسانی که به گفته آنان «منافع بیشتری از افزایش قیمت املاک‌ می‌برند» دریافت شود. البته شهرداری تهران به طور جداگانه برای تکمیل این بخش لایحه‌ای با عنوان «محاسبه عوارض ساختمانی بر اساس ارزش مکانی ملک» به شورای شهر ارایه کرد و از سوی این نهاد تصویب شد.
پیش از این هم عبدالرضا گلپایگانی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران هم به خبرنگار شهر گفته بود: سودی که مالکان ساختمان‌ها می برند به واسطه رانتی است که از سوی نهادهای تصویب‌کننده طرح تفصیلی به زمین اعطا می‌شود، گفت: زمانی که ارزش زمین ارزیابی شود یکی از معیارهای اصلی تاثیرگذار، ضوابط و مقررات طرح تفصیلی است در واقع این ضوابط است که مشخص می‌کند یک ساختمان با تعداد طبقات چهار، پنج یا بیشتر ساخته شود و یا از نظر نوع کاربری طرح‌های تفصیلی هستند که این امکان را می‌دهند چه استفاده ای از ساختمان شود.
با درآمدهای حاصل از این بخش، شهرداری 32 پروژه را تامین مالی و تکمیل کند طراحی و اجرای مکانیزاسیون سیستم آبیاری فضای سبز، احداث پل- باغ آیت الله هاشمی رفسنجانی، احداث و تکمیل بزرگراه شهید کاظم نجفی رستگار و تقاطع های مربوطه، احداث دوربرگردان بزرگراه حکیم - بلوار تعاون، احداث تقاطع غیر همسطح بزرگراه شهید نواب – تندگویان، احداث تقاطع غیر همسطح بهاران، مطالعه و اجرای مسیر طبیعت، ایجاد و توسعه مرکز پایش و کنترل شهر هوشمند، احداث و تکمیل پایانه‌ها و پارکینگ‌های خطوط مترو تهران و ... بخشی از این 32 پروژه هستند.

محلات؛ محور توسعه می‌شوند
در بودجه پیشنهادی شهرداری تهران برای سال 1400، 2 هزار میلیارد تومان برای محله‌های آسیب‌پذیر مانند هرندی، دولاب، فرحزاد، اسلام آباد، ده ونک، خاک سفید، شمیران نو و ... پیش بینی شده بود. در کنار این بخش؛ پروژه توسعه محلات که از سه سال گذشته آغاز شده بود هم امسال اما؛ بیش از گذشته مورد توجه مدیران شهری قرار گرفت تا آنجا اعتبار توسعه محلات برای سال 1400 در لایحه بودجه، 2 هزار و 450 میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود و اعضای شورای شهر در جریان بررسی لایحه بودجه هزار میلیارد تومان دیگر به این اعتبارات اضافه کردند.
اعتبار این بخش در بودجه سال 1399؛ یک هزار و 900 میلیارد تومان بود. حامد مظاهریان، معاون برنامه‌ریزی، توسعه سرمایه انسانی و امور شورای شهرداری تهران هم اجرای طرح توسعه محلات را در مدار حمایت از حقوق شهروندی دانسته و معتقد است محله محوری یکی از رویکردهای چهارگانه شهردار تهران در سال جاری است که ریل گذاری اجرای آن در دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی راهبردی صورت گرفت و هم اکنون در قالب پروژه های محلی در حال اجراست.
حمایت از افشاکنندگان فساد
در بودجه 1400 شهرداری تهران همچنین، اعبتاراتی در حمایت از افشاگران فساد در نظر گرفته شده‌است. در واقع اگر فردی فسادی را در شهرداری کشف کند، می تواند از طریق سامانه امن موضوع فساد را افشا کند و کمیته‌ای هم پیش‌بینی شده تا این فساد را بررسی کند و در صورت تأیید فساد مبلغی از درصد سود افشا به فرد افشا کننده تعلق خواهد گرفت.
پیروز حناچی، شهردار تهران هم پارسال و همزمان با ارایه لایه بودجه سال 1400 به شورای شهر تهران گفته بود: « این قانون سوت زنی است که اگر شورا به تصویب برساند بخشی از آن به کسانی که فساد را افشا می کنند اختصاص پیدا می کند.» یک طرح الزام شهرداری تهران به حمایت از گزارشگران فساد در سال 1397 در صحن شورای شهر تصویب شد و بر اساس آن در بخش تقدیر و تشویق گزارشگران فساد هم در صورتی که گزارشگر فساد از شهروندان باشد پاداش مالی تا 6 برابر حد نصاب معاملات خرد بر اساس حد نصاب مصوب هیئت وزیران پیش‌بینی و در صورتی که گزارشگر فساد از کارکنان شهرداری باشد پرداخت پاداش تا معادل شش ماه حقوق پیش بینی شده است.
افزایش اعتبارات توسعه حمل و نقل عمومی
آنگونه که مدیران شهری پیشنهاد داده بودند، قرار بود 37 درصد کل اعتبارات بودجه 1400 به بخش توسعه حمل و نقل عمومی اختصاص پیدا کند. درواقع بیشترین سهم از کل بودجه شهرداری تهران مربوط به توسعه ناوگان حمل ‌نقل عمومی بود که قرار بود 17 هزار و 295 میلیارد تومان به آن تزریق شود، از این میزان یک هزار و 916 میلیارد تومان به خرید اتوبوس اختصاص دارد.
اما؛ اعضای شورای شهر تهران تصمیم گرفتند این عدد را به افزایش دهند و بنابراین سهم حمل و نقل عمومی از کل اعتبارات بودجه به 39 درصد رسید.
بر اساس گفته‌های حسن رسولی، خزانه‌دار شورای شهر تهران، مجموعا 400 میلیارد تومان ردیف‌های حوزه معاونت حمل و نقل و ترافیک، نسبت به حد نصابی که در فصل درآمدها تعیین شده بود، افزایش پیدا کرد.
همچنین توافق شد که از محل افزایش فروش دارایی های شهرداری تهران با توجه به اولویتی که این بخش دارد برای توسعه اتوبوسرانی و مترو نه برای مصارف جاری و حقوق دستمزی 400 میلیارد تومان اضافه شود که سبب شد سهم این حوزه از کل بودجه 1400 به نزدیک 39 درصد برسد.
بودجه نزدیک به 50 هزار میلیارد تومانی محقق می‌شود؟
کرونا، تحریم، تورم و شرایط کلان اقتصاد کشور سبب شده تا هزینه‌های شهرداری تهران به صورت نامتوازنی نسبت به درآمدها افزایش پیدا کند، شاید همین عوامل مدیران شهری را بر آن داشته تا سقف سند دخل خرج شهرداری تهران را با احتساب بودجه تکمیلی بیش از 20 درصد افزایش دهند.
مظاهریان، معاون شهردار تهران پیشتر به خبرنگار شهر درباره تحقق بودجه امسال گفته بود: بودجه امسال شهرداری تا پایان امسال 63 درصد و تا امروز 73 درصد محقق شده است، پیش‌بینی من درباره تحقق بودجه 1400، محقق شدن 75 تا 80 درصدی است. دوران سخت را پشت سر گذاشتیم و برای سال 1400 بودجه معقولی از سوی شهرداری تهران پیشنهاد شده است که با واقعیات اقتصاد کلان کشور هم همخوانی دارد.
ناظران شهری هم بر این باورند که افزایش بودجه شهرداری‌ها آن هم با وجود کرونا و رکود اقتصادی دور از انتظار و غیرمنطقی نیست.
خبرنگار: فریبا رحمانی