سیاست و بازاریابی - روسیه و چین با تعهد برای همکاری در پروژه‌هایی نظیر اکتشاف سیارک و ساخت پایگاه قمری، آغازگر عصر تازه‌ای از رقابت فضایی با آمریکا و متحدانش شده‌اند.

60 سال پیش، اتحاد شوروی نخستین ماهواره را در فضا قرار داد. این کشور تقریبا چهار سال بعد، یوری گاگارین ، نخستین انسان را به مدار زمین فرستاد. شوروی با وجود این پیشگامی‌ها درنهایت در مسابقه‌ی فضایی از ناسا عقب افتاد. بااین‌حال، روسیه حتی پس از فروپاشی شوروی، همچنان به‌عنوان ابرقدرت فضایی باقی ماند و با پیوستن به ایالات متحده در دو دهه‌ی گذشته، نقشی فعال در ساخت و راه‌اندازی ایستگاه فضایی بین‌المللی ایفا کرد. اکنون روسیه برای آینده‌ی برنامه‌ی فضایی خود شریکی تازه پیدا کرده است: چین، ابرقدرت فضایی جدید. روسیه و چین پس از سال‌ها وعده و برخی همکاری‌های محدود، برنامه‌ریزی بلندپروازانه برای مأموریت‌هایی را آغاز کرده‌اند که به‌طور مستقیم با برنامه‌های فضایی ایالات متحده و متحدانش رقابت خواهند کرد. این اتحاد قدرت‌های شرقی، سرآغاز عصر تازه‌ای در مسابقه‌ای فضایی است که می‌تواند به پرشوری رقابت عصر جنگ سرد باشد. روسیه و چین برای مأموریت رباتیک به سیارک در سال 2024 متحد شده‌اند. آن‌ها درحال سازماندهی مجموعه‌ای از مأموریت‌های قمری با هدف ساخت پایگاه پژوهشی دائم در قطب جنوب ماه تا سال 2030 هستند. در نخستین مأموریت از این برنامه که برای پرتاب در ماه اکتبر برنامه‌ریزی شده است، فضاپیمایی روسی با نام احیاشده‌‌ی لونا از دوران شوروی، قصد دارد با یافتن یخ به تأمین آب مورد نیاز برای مأموریت‌های انسانی آتی کمک کند. دو کشور به‌تازگی اعلام کردند که نخستین خدمه از فضانوردانشان را تا دهه‌ی آینده روی ماه فرود خواهند آورد.

دیمیتری راگوزین، مدیر سازمان فضایی روسیه درحال صحبت با فضانوردان و کیهان‌نوردان پیش از سفرشان به ایستگاه فضایی بین‌المللی در اکتبر گذشته. جون جانسون فریس ، استاد امنیت ملی در کالج جنگی نیروی دریایی آمریکا به نیویورک تایمز گفت «مشارکت ایالات متحده و روسیه در ایستگاه فضایی به‌عنوان نمادی از توانایی کشورها در همکاری با یکدیگر حتی در دوران تنش نشان داده شده؛ اما این تنش به نقطه‌ای رسیده که پیش‌بینی پیامدهای آن امکان‌ناپذیر است.» روسیه با وجود تجربه‌اش در فضا، به‌سختی در تلاش برای حفظ برنامه‌ای تاریخی بوده که با فرسودگی و فساد مقابله می‌کند و بی‌بهره از منابع در اقتصاد راکد این کشور است. درمقابل چین، تازه‌وارد نسبی به عرصه‌ی اکتشافات فضایی با موفقیت در مأموریت‌هایی که روسیه و اتحاد شوروی پیش‌تر در آن‌ها شکست خوردند، نظیر فرود و استقرار کاوشگر رباتیک روی مریخ، درمیان قدرت‌های فضایی جایگاهی برتر برای خود دست‌وپا کرده است.

تکنسین‌های چینی درحال نظارت بر یک پرواز فضایی در سال 2012. چین متعهد شده است که درهای ایستگاه خود را به روی فضانوردان و آزمایش‌های خارجی بگشاید؛ هرچند این سکونتگاه برحسب طراحی‌اش درنهایت تلاشی چینی‌محور خواهد بود. روسیه و چین هنوز بر سر هیچ همکاری مشترکی در ایستگاه فضایی جدید به توافق نرسیده‌اند. هائو چون ، مدیر مأموریت‌های انسانی سازمان فضایی چین در مصاحبه با چاینا دیلی، روزنامه‌ی دولتی این کشور گفت «ما مصمم به تبدیل ایستگاه فضایی‌مان به سکویی مشترک برای انجام پژوهش‌های علمی و فناورانه هستیم تا به تمام مردم سرتاسر جهان نفع برسانیم.» روسیه و چین پیش‌تر در فضا همکاری داشته‌اند. نخستین فضانوردان چینی با عنوان «تایکانوت‌ها»، در لباس‌های فضانوردی روسی پرواز کردند. سپس چین لباس‌های اختصاصی‌اش را براساس طراحی‌هایی روسیه ساخت. نخستین تلاش ناموفق چین برای ارسال مدارگرد به مریخ در کنار مأموریتی روسی به یکی از اقمار مریخ، به فضا فرستاده شد. موشک روسی دراثر بروز عیب در مدارهای کامپیوتر در مدار نزدیک زمین از کارافتاد و درنهایت روی زمین سقوط کرد.

پوستر یوری گاگارین در مسکو در سالگرد پرواز او به فضا. به‌عنوان مثال، لونا 27 و چانگ‌ای 6 قرار است سطح ماه را حفر کنند و نمونه‌هایی را به زمین آورند. چین دسامبر گذشته با مأموریت چانگ‌ای 5 موفق به انجام این کار شد و اتحاد شوروی نیز در دهه‌ی 1970 سه مرتبه با سطح‌نشین‌های لونا این دستاورد را رقم زد. در مرحله‌ی دوم بین سال‌های 2026 و 2030، مأموریت‌های چانگ‌ای 8 و لونا 28 به‌همراه نخستین عناصر سازنده‌ی ایستگاه قمری به‌طور مجزا روی ماه فرود خواهند آمد. مقاله‌های مرتبط:
شمارش معکوس برای مسابقه فضایی جدید در ماه (بخش اول) آیا فرود چین روی ماه، آغازگر مسابقه فضایی تازه‌ای خواهد بود روسیه بازگشت خود به ماه را برای ماه اکتبر برنامه‌ریزی کرده است. بااین‌حال، برنامه‌ی فضایی روسیه سابقه‌ی زیادی در تاخیرهای طولانی دارد. درنهایت، چین امیدوار است که ایستگاه قمری، توانایی تولید منابع انرژی، مواد معدنی و آب مورد نیاز برای بقای کوتاه‌مدت فضانوردان را به نمایش بگذارد و همچنین به‌عنوان پایگاهی برای اکتشافات فضایی عمیق‌تر به‌کار رود. نامراتا گوسوامی ، تحلیلگر مستقل و نویسنده‌ی کتابی جدید درباره‌ی اکتشافات فضایی به‌نام « برخاستن به‌سوی آسمان‌ها » به نیویورک تایمز گفت «پایگاه دائمی [روی ماه] هم از ظرفیت‌های نمادین و هم نمایش قدرت برخوردار است.» ناسا برنامه‌های خود را برای بازگرداندن فضانوردان به ماه و یک روز فرستادن آن‌ها به مریخ دارد. سازمان فضایی آمریکا بدین منظور تحت توافقی به‌نام «آرتمیس آکوردز» که بر فعالیت‌های فضایی شامل عملیات‌ها، آزمایش‌ها و استخراج منابع طبیعی نظارت دارد، با کشورهای مختلف وارد همکاری شده است. چین به‌صراحت از همکاری با ناسا محروم نیست؛ اما با توجه به محدودیت‌های آمریکا در همکاری‌های فضایی و عزم خود این کشور برای ساخت برنامه‌ا‌ی بومی، به‌طور قطع قرارداد یادشده را امضا نخواهد کرد. روسیه نیز با توجه به تمایلش به همکاری با چین، بعید است در برنامه‌‌ی آرتمیس شریک آمریکا شود. به‌گفته‌ی جانسون فریس‌، «چین بسیار فراتر از حد پشتیبانی اقتصاد روسیه، این کشور را در بازی فضایی نگه می‌دارد.»